W Russell Bedford Poland łączymy potencjał naszych ekspertów z wielu branż, oferując Państwu usługi w zakresie doradztwa prawnego, podatkowego, audytu, księgowości oraz doradztwa restrukturyzacyjnego i biznesowego.
Na polskim rynku usług profesjonalnych działamy od 2011 roku, nasze biura znajdują się w Warszawie, Katowicach i w Bydgoszczy. Pracuje w nich ponad 70-osobowy zespół zajmujący się kompleksową obsługą zarówno przedsiębiorstw, jak i podmiotów indywidualnych. Nasz zespół tworzą adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi, doradcy restrukturyzacyjni, księgowi, biegli rewidenci, biegli ds. wycen, analitycy finansowi i inni specjaliści.
W wyroku z dnia 23 marca 2017 r., sygn. akt I CSK 462/16 Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że w przypadku podziału spółki przez wydzielenie nie ma zastosowania art. 531 §3 Kodeksu spółek handlowych, ponieważ składniki majątku oraz zobowiązania spółki dzielonej, które nie zostały przypisane w ramach planu podziału pozostają w spółce dzielonej.
Prawo europejskie odgrywa szczególną rolę w zakresie przeciwdziałania szkodliwej konkurencji podatkowej, przewidując na poziomie wspólnotowym obowiązek międzynarodowej współpracy podatkowej. Podkreślenia wymaga status regulacji UE, które stosowane są bezpośrednio, a w razie kolizji mają pierwszeństwo przed krajowymi ustawami. Wspólnotowe regulacje prawne unifikują odpowiadające im rozwiązania prawne w poszczególnych krajach członkowskich, gdyż nakładają na te państwa jednakowe obowiązki implementacyjne. Niezależnie od regulacji wspólnotowych państwa członkowskie UE są powiązane wieloma umowami podatkowymi gwarantującymi wymianę informacji w sprawach podatkowych oraz karnoskarbowych.
W zakresie międzynarodowej wymiany informacji i pomocy prawnej przy ściąganiu należności podatkowych podstawowe znaczenie należy przypisać postanowieniom art. 27 i 28 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Część z tych umów została zawarta przez Polskę z państwami stosującymi szczególne przywileje podatkowe, które wprawdzie nie zostały expressis verbis wymienione w rozporządzeniach MF z dnia 9 kwietnia 2013 r., ale są to jurysdykcje dające daleko idące możliwości optymalizacji obciążeń fiskalnych.331 Zgodnie z postanowieniami art. 7 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podatnik będący rezydentem tego państwa zapłaci podatek dochodowy na jego terytorium według obowiązujących tam stawek, w tym również, co do zasady, od dochodów uzyskanych w Polsce, ale z drugiej strony na mocy tej samej umowy organy podatkowe tego państwa są obowiązane do współpracy z polskimi organami podatkowymi oraz do udzielania pomocy w ściąganiu należności podatkowych.
Nowelizacja ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, wprowadziła m.in. zmiany dotyczące rachunków bankowych, na które mają być dokonywane wpłaty z tytułu składek na ubezpieczenia. Zmienione przepisy nałożyły na ZUS obowiązek wygenerowania indywidualnych numerów rachunków bankowych dla każdego przedsiębiorcy w Polsce.
ZUS jako instytucja odpowiedzialna za realizację przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, ma między innymi za zadanie stwierdzać i ustalać obowiązek ubezpieczeń, co oznacza, że ZUS jest uprawniony do badania, kto w konkretnych okolicznościach jest płatnikiem składek odpowiedzialnym za prawidłowe obliczenie i odprowadzenie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników. Po uzyskaniu informacji o nieprawidłowościach skutkujących brakiem wpłat należnych składek ZUS prowadzi kontrole, których skutkiem jest ustalenie płatnika składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników.
Postępowanie kontrolne i podatkowe to szczególnie stresogenny moment dla każdego podatnika, a tym bardziej w chwili bezpodstawnych oskarżeń. W takich wypadkach należy pamiętać o racjonalności swoich zachowań, ponieważ jej brak może grozić odpowiedzialnością skarbową, kluczem tego typu postępowań jest zachowanie zgodne z dopuszczalnymi normami prawnymi, które nie mogą nas na tą odpowiedzialność narazić, czy zarzutu utrudniania czynności urzędnika.
"[...] w praktyce każda forma utrudniania czynności procesowych może spotkać się z ryzykiem ukarania."
Karalne pozostaje takie działanie, w czasie którego podatnik osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli skarbowej, kontroli podatkowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego, np. celnego, udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej. Karalne jest w szczególności nie okazywanie wbrew żądaniu kontrolującego ksiąg lub innych dokumentów dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej. Podobnie karze podlega ten, kto księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa.
Na tym jednak katalog czynów zabronionych się nie kończy. Podatnik powinien pamiętać, że w praktyce każda forma utrudniania czynności procesowych może spotkać się z ryzykiem ukarania.
Z czego należy zdawać sobie sprawę podczas wszczętej i trwającej kontroli?
Polecamy szkolenie: Współpracy z organem skarbowym podczas kontroli – warsztaty praktyczne
W praktyce podczas trwającej kontroli podatnicy popełniają mnóstwo błędów, które prowadzą do oskarżeń, chociaż często są bezpodstawne i dotyczą pozorności transakcji oraz udziału w tzw. „karuzeli podatkowej”. Nie ma się czemu dziwić, biorąc pod uwagę, że takie czynności są bardzo stresujące i bardzo często z załóżenia przedsiębiorca traktowany jest jako przestępca. Dlatego zawsze warto zastanowić się czy posiadamy odpowiednią wiedzę i umiejętności, aby z tak trudnej sytuacji wyjść obronną ręką, jeśli nie może warto sięgnąć po wskazówki w zakresie sposobu współpracy z organem skarbowym podczas postępowań kontrolnych i podatkowych u specjalisty.
Charakterystyczny dla Polski klimat cyklicznie potrafi stworzyć sytuacje, które w skutkach niosą za sobą obowiązki nie zawsze znane zainteresowanym - taką sytuacją jest niewątpliwie uszkodzone podczas wichury drzewo, którego usunięcie jest uzależnione od uzyskanego pozwolenia. Właścicielka posesji na której rosło uszkodzone podczas wichury drzewo, postanowiła o jego wycięciu [...] Na skutek powyższego na podstawie art. 88 ust 1 pkt 2 ustawy z dnia 16.04.2004 roku o ochronie przyrody, została ona ukarana karą pieniężną przez Prezydenta Miasta Łodzi. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 lipca 2012 r., wydanego w sprawie o sygn. akt: II OSK 810/11, rozpatrując sprawę Ewy P. orzekł, iż drzewa, które uszkodziła wichura nie można wyciąć bez pozwolenia - niezależnie od subiektywnej oceny właściciela. Właścicielka posesji na której rosło uszkodzone podczas wichury drzewo, postanowiła o jego wycięciu ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa ludzi oraz pojazdów znajdujących się na posesji. Na skutek powyższego na podstawie art. 88 ust 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013, poz. 627, tj., dalej: „Ustawa o ochronie przyrody”)została ona ukarana karą pieniężną przez Prezydenta Miasta Łodzi. Wyczerpując tok postępowania administracyjnego, złożona została skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który w wyroku z dnia 10 grudnia 2010 r., wydanego w sprawie osygn. akt: II SA/Łd 1069/10, stwierdził, iż jedynie "właściwy organ, kompetentny w zakresie ochrony przyrody, jest władny dokonać oceny, czy drzewo jest obumarłe lub czy zagraża bezpieczeństwu". Stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego podtrzymał Naczelny Sąd Administracyjny powołując się także na art. 83 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody, zgodnie z którym jedynie ściśle określone sytuacje pozwalają na usunięcia drzewa bez uprzenio wydanego zezwolenia.
Bardzo ważną realizacją zasady czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym jest prawo strony do wniesienia odwołania od decyzji nieostatecznej wydanej w pierwszej instancji. Odwołanie takie przysługuje tylko do jednej instancji i co do zasady powinna to być instancja wyższa (obowiązuje zasada dewolutywności, zgodnie z którą odwołanie przenosi sprawę do organu wyższej instancji), chyba że w sensie procesowym nie ma organu wyższej instancji. Wówczas w przypadku gdy decyzja wydana została w pierwszej instancji przez Ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Dyrektora Izby Skarbowej, Dyrektora Izby Celnej lub przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze- odwołanie od decyzji rozpatrywał będzie ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym. Jeżeli strona będąca uczestnikiem postępowania odwoławczego uzna, że organ pierwszej instancji nie zebrał wystarczającej liczby dowodów, może zażądać dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie. O ile w innych sprawach można przyjąć odformalizowaną formę wnoszenia podań, to w przypadku odwołania od decyzji, musi ono zawierać obligatoryjne elementy, których brak skutkuje bezskutecznością odwołania i pozostawieniem go bez rozpatrzenia. Są to cztery obligatoryjne elementy: zarzuty przeciwko decyzji (które mogą odnosić się np. do naruszenia podstawy materialno-prawnej lub podstaw faktycznych decyzji), istota żądania odwoławczego (czyli określenie w odwołaniu, o co ubiega się wnoszący, np. czy żąda uchylenia, czy zmiany decyzji etc.), zakres żądania odwoławczego (np. czy żąda zmiany decyzji w całości czy tylko w części, a jeśli tak to w jakiej), dowody uzasadniające żądanie odwoławcze. Terminem przewidzianym do wniesienia odwołania od decyzji jest czternaście dni od momentu doręczenia jej stronie. Strona, która odwołała się od decyzji ma również prawo do cofnięcia swojego odwołania, jeżeli zrobi to przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy, przy czym organ odwoławczy może odmówić uwzględnienia cofnięcia odwołania jeżeli uzna, że zachodzi prawdopodobieństwo pozostawienia w obrocie prawnym decyzji, która została wydana z naruszeniem przepisów prawa w stopniu uzasadniającym zmianę lub uchylenie decyzji. Jeżeli strona będąca uczestnikiem postępowania odwoławczego uzna, że organ pierwszej instancji nie zebrał wystarczającej liczby dowodów, może zażądać dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie. Organ odwoławczy może przeprowadzić takie postępowanie lub zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Prawo podatkowe ma charakter publicznoprawny, a podstawową tego konsekwencją jest fakt, że podatnicy mimo, iż nie zgadzają się z wieloma uregulowaniami, muszą się do nich zastosować. Należy jednak pamiętać, że podatnicy mogą nie zgodzić się z nieprawidłowo naliczonym zobowiązaniem podatkowym oraz sprzeciwiać się naruszaniu zagwarantowanych im praw.
Wraz z wpłynięciem do Prokuratury Generalnej wniosku skierowanego przez właściwe organy Stanów Zjednoczonych Ameryki o zatrzymanie polskiego reżysera Romana Polańskiego powrócił kontrowersyjny temat wydawania polskich obywateli organom ścigania państw trzecich.
Skomplikowania przedmiotowemu tematowi dodaje fakt, iż w polskim systemie prawnym, co do zasady obowiązuje zakaz ekstradycji obywatela polskiego - wyjątek może stanowić stworzenie takiej możliwości m.in przez ratyfikowaną przez Polskę umowy międzynarodowej możliwość ekstradycji.
Warto w przedmiotowej sprawie rozpatrzeć jednak sedno powracającego cyklicznie problemu, jakim jest samo wydanie polskiego obywatela innemu państwu.
W przedmiotowej sprawie szczególnie istotnym jest fakt, iż reżyser jest w USA ścigany za gwałt na nieletniej od 1977 roku. Wskazać należy jednak, że pomimo wielkiej determinacji strony amerykańskiej do zakończenia postępowania poprzez ekstradycję reżysera, takie rozwiązanie jest mało prawdopodobne. Znamiennym jest fakt, iż nie jest to pierwszy wniosek USA w przedmiotowej sprawie - podobny wniosek w roku 2010 skierowano po odmowie ekstradycji reżysera do USA przez szwajcarski resort sprawiedliwości.
Wówczas w lipcu 2010 r. Prokuratura Generalna uznała w swojej niewiążącej wykładni, że wydanie przez władze polskie Romana Polańskiego innemu państwu jest niemożliwe z powodu przedawnienia karalności jego czynu w polskim prawie, podczas gdy jednym z warunków ekstradycji jest warunek ścigania przestępstwa w obu krajach.
Skomplikowania przedmiotowemu tematowi dodaje fakt, iż w polskim systemie prawnym, co do zasady obowiązuje zakaz ekstradycji obywatela polskiego - wyjątek może stanowić stworzenie takiej możliwości m.in przez ratyfikowaną przez Polskę umowy międzynarodowej możliwość ekstradycji.
Polskę i USA wiąże, co prawda umowa między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o ekstradycji z dnia 10 lipca 1996 roku, jednak jej art. 4 stanowi, iż, żadne z państw nie jest zobowiązane do wydawania własnych obywateli, a wydanie takiej osoby będzie prawdopodobne, jeśli uzna wydanie się jej za "właściwe i możliwe". Zastosowanie umowy nie jest, zatem jednoznaczne w każdym przypadku.
Analiza tematu na przykładzie Romana Polańskiego dowodzi, iż ekstradycja jest w dalszym ciągu instytucją, której zastosowanie budzi niejasności i wymaga dyskusji.
Jak już zostało zaznaczone w pierwszej części artykułu, objęcie funkcji członka zarządu spółki kapitałowej wiąże się nie tylko z odpowiedzialnością za zobowiązania spółki związane z działalnością handlową spółki, wynikającą z kodeksu cywilnego1 oraz z kodeksu spółek handlowych2 czy za zaległości podatkowe na podstawie art. 116 ordynacji podatkowej3, ale również – o czym traktuje niniejszy artykuł – z odpowiedzialnością karną skarbową.
"za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną”.
Na wstępie należy wyjaśnić, że w sytuacji, gdy podatnikiem jest spółka z o.o., pociągnięcie takiego podmiotu do odpowiedzialności karnej nie jest możliwe, gdyż kodeks karny skarbowy4, tak samo jak kodeks karny5, opiera się na odpowiedzialności indywidualnej wyłącznie osób fizycznych. Sprawowanie funkcji zarządczych przez osoby fizyczne w spółce może być oparte różnych podstawach - przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania czynności zarządczych. Niezależnie od sposobu objęcia funkcji w spółce, każda osoba zajmująca się jej sprawami gospodarczymi może ponosić odpowiedzialność karną skarbową.
Członkowie zarządu spółki z o.o. mogą ponieść odpowiedzialność karną za przestępstwa skarbowe, które popełnią działając w imieniu lub na rzecz reprezentowanych przez nich spółek. Odpowiedzialność ta wynika z przepisu art. 9 § 3 KKS, który to stanowi, że "za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną".
Dla pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej istotny jest faktyczny podział funkcji w zarządzaniu spółką pomiędzy poszczególnych członków zarządu. Sąd Najwyższy stwierdził, że „skoro zarząd spółki prowadzi sprawy tej spółki, a pracami zarządu kieruje jego prezes, to jeżeli nie powierzono spraw spółki jako płatnika podatku od wynagrodzeń osób fizycznych (zaliczek na ten podatek) innemu z członków zarządu albo kierownikowi innej komórki organizacyjnej tej firmy, prezes zarządu spółki jest tą osobą, która zajmuje się jej sprawami gospodarczymi w powyższym zakresie, jeżeli nie dojdzie do wskazania, stosownie do art. 31 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (...) innej jeszcze osoby odpowiedzialnej za czynności spółki jako płatnika podatku”.6 Mając na uwadze wyżej przytoczony wyrok, zaznaczyć należy, że przypisanie poszczególnym członkom zarządu konkretnego zakresu zadań może mieć decydujący wpływ na zakres ich odpowiedzialności. Przykładowo członek zarządu ds. inwestycji, ds. finansowych czy ds. sprzedaży będzie ponosił odpowiedzialność jedynie z związku ze swoimi funkcjami zarządczych.
Odpowiedzialność karną skarbową ponoszą również osoby zajmujące się prowadzeniem spraw gospodarczych spółki z o.o. na podstawie decyzji właściwego organu. Pojęcie „właściwego organu” należy rozumieć w sposób szeroki i nie utożsamiać go jedynie z organem państwowym. Może on oznaczać także organ spółki (np. zarząd spółki), który powierzania prowadzenie określonych spraw spółki innej osobie, poprzez udzielenie prokury czy pełnomocnictwa.
Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że w oparciu o przepis art. 9 § 3 KKS odpowiedzialność może ponosić także prokurent, pełnomocnik bądź inna osoba, pod warunkiem, że osoby te zostały upoważnione mocą uchwały zarządu do prowadzenia danych spraw spółki.7
_________________________
1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. z 2014 r. poz. 121).
2 Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 1030), dalej: KSH.
3 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. z dnia 10 maja 2012 r.), dalej: OP.
4 Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 186), dalej: KKS.
5 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.).
6 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2002 r. (sygn. IV KK 164/02).
7 Por. Wyrok Sądu Rejonowego w Głogowie z dnia 12 marca 2010r. (sygn. II Ks 11/09).
