Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego przygotowała projekt nowej Ordynacji podatkowej. Komisja wskazuje, że jego celem jest zwiększenie efektywności realizacji zobowiązań podatkowych oraz poszerzenie praw podatnika w jego relacjach z organami podatkowym. Projekt jest dwa razy obszerniejszy niż obowiązująca obecnie ustawa.

Zmiany na korzyść podatnika

Zgodnie z projektem podatnik będzie mógł wnieść odwołanie w terminie 30 dni, zamiast 14-stu. Obecnie musi złożyć on odwołanie od decyzji organu I instancji, natomiast według projektu podatnik mógłby skarżyć taką decyzję od razu do sądu. W sytuacji, gdyby fiskus stwierdził niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, to musiałby je rozstrzygać na korzyść zobowiązanego. Przepisy miałyby wprowadzić także domniemanie dobrej wiary podatnika.

Nowy projekt pozwalałby na zapłatę przez osoby trzecie za podatnika: 5 tys. zł podatku, zaległości, odsetek za zwłokę, kosztów postępowania podatkowego i upomnienia.

Nastąpią także zmiany w zakresie interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. Jeżeli do Ministra Finansów wpłynęłoby wiele wniosków o interpretacje indywidualne w podobnych stanach faktycznych, to musiałby on wydać interpretację ogólną. Mógłby też kierować pytania prawne do Naczelnego Sądu Administracyjnego, gdyby wyroki sądów były rozbieżne.

Projekt zakłada, że Minister Finansów musiałby wydawać urzędowe informacje o zmianach w przepisach podatkowych i o ich wpływie na sytuację podatników. Informacje te byłyby publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej, a każdy, kto by się do nich zastosował, nie musiałby się martwić o konsekwencje zmiany stanowiska przez fiskusa.

Możliwe byłoby także złożenie wniosku o umorzenie podatku jeszcze przed upływem terminu jego płatności.

Nie wszystkie zmiany korzystne

Projekt zakłada, że zobowiązania będą się przedawniały po maksymalnie 25 latach, a nie tak jak obecnie już po 5 latach.

Kontrola na zamówienie podatnika

Zupełna nowość to odpłatna kontrola na zamówienie podatnika. Wystąpienie do urzędu z wnioskiem, aby ten wydał decyzję w sprawie i określił podatek do zapłaty. W decyzji tej urząd badałby całość dokumentacji, a nie ograniczałby się do tego, co przedstawi mu podatnik.

Klauzula obejścia prawa podatkowego w polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje już ponad rok. W tym czasie możemy zaobserwować pierwsze przykłady praktycznego podejścia organów podatkowych w stosunku do stosowania niektórych jej przepisów. Najczęściej praktykowanym przykładem zastosowania przepisów klauzuli jest wydawanie postanowień w przedmiocie odmowy wydania interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego. Uzasadnieniem takiego postępowania organów podatkowych jest ich zdaniem uzasadnione podejrzenie, że elementy stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego stanowią unikanie opodatkowania. Przedmiotowe postanowienia odmawiające dotyczyły m. in. takich kwestii jak skutki przekształcenia spółki, skutki aportu oraz konsekwencje przekazania darowizny.

Nowelizacja Ordynacji podatkowej, która weszła w życie 15 lipca 2016 r. wprowadziła do ustawy „klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania”. Najbardziej istotne znaczenie dla całej procedury związanej z klauzulą ma pojęcie „unikania opodatkowania”. Ustawodawca zdefiniował je w sposób wydawałoby się bardzo precyzyjny (art. 119a -119f Ordynacji podatkowej).

Przepisy dotyczące opodatkowania dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych (ang. Controlled Foreign Corporation, dalej: CFC), które weszły w życie z początkiem 2015 r. przewidują, że dochody spółek zależnych podlegają opodatkowaniu także w kraju siedziby ich bezpośrednich lub pośrednich udziałowców, niezależnie od opodatkowania ich w jurysdykcji krajowej spółki zależnej. Co ważne opodatkowanie następuje bez względu na to, czy zagraniczna spółka zależna wypłaca wygenerowane zyski polskiemu udziałowcowi.

Sejm uchwalił i przekazał do Senatu w dniu 12 maja 2016 r. ustawę o zmianach w Ordynacji podatkowej dotyczący klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (dalej: zmiany w Ordynacji podatkowej). Ustawa zakłada wprowadzenie Działu IIIA dotyczącego przeciwdziałania unikaniu opodatkowania.

Wprowadzenie klauzuli obejścia prawa podatkowego, która ma przeciwdziałać unikaniu przez firmy opodatkowania, przewiduje rządowy projekt noweli Ordynacji podatkowej. 

Czarne listy rajów podatkowych i specjalny nadzór nad firmami ulokowanymi w tych krajach to najczęstszy sposób walki ze szkodliwą konkurencją podatkową - wynika z przekazanej PAP analizy międzynarodowej sieci niezależnych doradców podatkowych Taxand. Analiza przeprowadzona przez Taxand od grudnia 2015 r. do marca 2016 r. w 32 krajach pokazała, że większość krajów (23) prowadzi specjalną listę rajów podatkowych. W Polsce taka lista znajduje się w rozporządzeniach MF w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego. Podobne listy posiadają m.in.: Francja, Grecja, Hiszpania, Kolumbia, Norwegia, Peru, Portugalia, Rosja, Turcja, Ukraina, Wenezuela, Włochy.

Zgodnie z brzmieniem art. 5 pkt 2 Umowy Modelowej OECD w sytuacji, gdy informacje będące w posiadaniu umawiającego się państwa nie są wystarczające do udzielenia informacji żądanych przez drugie umawiające się państwo, państwo udzielające tych informacji ma obowiązek zebrać wszelkie informacje, które może uzyskać zgodnie ze swym prawem krajowym, aby udzielić żądanych przez to drugie państwo informacji, nawet gdy nie potrzebuje tych informacji dla swych własnych celów podatkowych.

Całkowity brak międzynarodowej współpracy w sprawach podatkowych pomiędzy państwami rozwiniętymi, w szczególności północnoamerykańskimi i należącymi do Unii Europejskiej, a państwami (terytoriami) stosującymi z perspektywy tych pierwszych państw szkodliwą konkurencję podatkową, był jedną z kluczowych przyczyn globalnego kryzysu finansowego. Państwa (terytoria) powszechnie uważane za stosujące nieuczciwą konkurencję podatkową mogły być bowiem z powodzeniem wykorzystywane nie tylko do międzynarodowego unikania opodatkowania, ale także do uchylania się od opodatkowania oraz prania brudnych pieniędzy poprzez ich opodatkowanie. Powyższy fakt wynikał przede wszystkim z prawa krajowego jurysdykcji offshore, które, co do zasady, nie przewidują ani żadnej formy ewidencjonowania transakcji dokonywanych przez spółki międzynarodoweinkorporowane na ich terytoriach, ani jakiegokolwiek nadzoru nad tymi jednostkami.

Wspólnota europejska umożliwia obywatelom państw członkowskich nie tylko swobodne podróżowanie, lecz również podejmowanie pracy i działalności gospodarczej na terenie innych państw UE. Dla przedsiębiorców może to wiązać się z oszczędnościami w zakresie kosztów ubezpieczeń społecznych.