Ministerstwo Finansów przedstawiło nowy - uwzględniający postulaty przedsiębiorców - projekt ustawy zakładający wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności w VAT (split payment).
Wojna z oszustwami podatkowymi była jednym ze sztandarowych postulatów wyborczych obecnej władzy. Obiecywano dodatkowe miliardy złotych dla budżetu państwa, które zostaną odebrane bandytom i przekazane na społecznie użyteczne cele. Każde narzędzie zwalczające patologie może się jednak okazać mieczem obosiecznym. Statystyki, którymi chwali się rząd stanowią sukces od strony liczbowej, ale ukrywają drugie dno. Mogą spowodować zaburzenie płynności finansowej uczciwych przedsiębiorców.
Najbardziej znanym sposobem wyłudzania bezpodstawnych zwrotów VAT jest tzw. karuzela podatkowa. Nie wnikając w to zagadnienie od strony szczegółów prawa podatkowego można powiedzieć, że jest to wielokrotny obrót tym samym towarem przez grupę przedsiębiorców z udziałem co najmniej jednego kontrahenta z innego kraju UE. Powstające w taki sposób „mafie VAT-owskie” wielokrotnie wyłudzały od skarbu państwa kwoty liczone w milionach złotych.
Opisane zjawisko jest powszechnie znane w Unii Europejskiej. Każdy kraj członkowski stosuje różne środki aby temu zapobiegać. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał ogromną ilość orzeczeń dotyczących kwestii odpowiedzialności za udział (świadomy lub nie) w przestępczych karuzelach.
Mogłoby się wydawać, że wykrycie „karuzeli podatkowej” oznacza ujawnienie kręgu przedsiębiorców złożonego jedynie z oszustów. Rzeczywistość może być jednak znacznie bardziej skomplikowana. Karuzela utworzona tylko i wyłącznie z firm „naciągaczy” jest stosunkowo łatwa do wykrycia. Są to najczęściej spółki działające od niedawna, zatrudniające jak najmniej osób jednak tworzące pewne pozory normalnej działalności gospodarczej. Jeśli grupa tego rodzaju „przedsiębiorców” obraca ogromnymi kwotami a następnie ubiega się o zwrot VAT to nietrudno ściągnąć uwagę urzędu skarbowego. Z tego powodu pomysłowość przestępców najczęściej skierowana jest w stronę szukania specyficznej tarczy ochronnej. Chodzi o podstępne wciąganie do karuzeli podatkowej uczciwych przedsiębiorców. Najbardziej mile widziane są spółki dobrze znane w branży, działające na rynku od dawna i nie mające żadnych problemów z fiskusem. Wykrycie karuzeli podatkowej wielokrotnie wywołuje szok i fatalne konsekwencje finansowe dla przedsiębiorców, którzy nie mieli pojęcia, że uczestniczą w przestępczym procederze.
Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zwraca szczególną uwagę na dwa pojęcia. Dobra wiara oraz należyta staranność. Odnosi się to do wszelkich oszustw dotyczących podatku VAT, w które przedsiębiorca mógł zostać nieświadomie wciągnięty. Podatnik nie może ponosić negatywnych konsekwencji finansowych z powodu niezgodnych z prawem działań kontrahenta jeśli o nich nie wiedział i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć. Rozbieżność pomiędzy orzecznictwem TSUE a poglądami polskiego rządu dotyczy skali wymagań, które należy spełnić aby nie zostać ukaranym za cudze przestępstwo.
Kwestia podjęcia odpowiednich kroków w celu uniknięcia odpowiedzialności za oszustwa innych osób stała się przedmiotem zbioru porad ze strony Ministerstwa Rozwoju i Finansów kierowanego przez ministra Morawieckiego.
W odpowiedzi na interpelację nr 14059 z dnia 19 lipca 2017 r. ministerstwo radzi aby m.in. żądać pisemnego oświadczenia od kontrahenta, że ten „nie bierze udziału w oszustwie podatkowym”. Co więcej, oświadczenie powinno zawierać deklarację zgodnie z którą „towar, który będzie sprzedawany, nie pochodzi z przestępstwa”. Ministerstwo radzi ponadto aby „zachować rozwagę” gdy kontrahent proponuje handel towarami „stanowiącymi podwyższone ryzyko”. Przykładowo, złom, elektronika, kawa i herbata.
W przypadku kawy lub herbaty powinniśmy zachować rozwagę. Natomiast kiedy „ktoś zaproponuje tzw. dobry interes z kontrahentami z UE” to według porady ministerstwa należy „zachować ostrożność”. Zaznaczono jednocześnie, że zastosowanie się do porad zawartych we wspomnianej odpowiedzi na interpelację może jedynie „zminimalizować ryzyko”. Żadnej gwarancji zatem uzyskać nie można.
W tym samym dokumencie ministerstwo deklaruje, że trwają prace nad opracowaniem „kompletnej i precyzyjnej” listy warunków, które przedsiębiorca powinien spełnić aby uchronić się od negatywnych konsekwencji finansowych w przypadku nawiązania współpracy z kontrahentem popełniającym przestępstwo.
Nie ma jednak żadnej gwarancji czy ta „nowa” lista nie będzie równie ogólnikowa i mało konkretna jak obecna (ani czy w ogóle powstanie). Biorąc pod uwagę stanowisko rządu w zakresie gorliwego zwalczania oszustw podatkowych można zakładać, że nawet wynajęcie prywatnego detektywa w celu prześwietlenia wszystkich kontrahentów nie dałoby przedsiębiorcy pewności, że nie zostanie oskarżony o udział w procederze wyłudzania zwrotu VAT.
Strona rządowa uważa, że suche liczby jednoznacznie dowodzą sukcesu w kwestii zwalczania oszustw podatkowych. W praktyce może się okazać, że budżet państwa zyskuje na wstrzymywaniu zwrotów VAT wobec uczciwych przedsiębiorców z powodu samego podejrzenia o udział w przestępstwie skarbowym.
Źródło: Forbes
Projekt ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: projekt zmian ustawy o VAT), przedstawiony przez Ministra Finansów, zakłada podwyższenie stawki podatku VAT w zakresie niektórych towarów związanych z ochroną zdrowia. Zmienione zostaną przepisy w zakresie pozycji 82, 93 i 103 umiejscowione w załączniku nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004, Nr 54, poz. 535; dalej ustawy o VAT).
Dnia 17 marca 2016 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE, Trybunał) w wyroku C 40/15 uznał, że: „Likwidacja szkód ze zdarzeń ubezpieczeniowych, prowadzona w imieniu i na rachunek ubezpieczyciela przez podmiot trzeci, który nie pozostaje w żadnym stosunku umownym z ubezpieczonym i którego działalność nie obejmuje wyszukiwania klientów i kontaktowania ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia, nie wchodzi w zakres zwolnienia z art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE, Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 (dalej: Dyrektywa VAT).”
Opisująca dostawę towarów i usługę transportową zaznaczenia wymaga fakt, że powyższe kwestie uregulowane są w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535) o podatku od towarów i usług. Ustalając kiedy koszty transportu zwiększają podstawę opodatkowania dostawy towaru, trzeba odróżnić dwa przypadki. Inna jest sytuacja kiedy dostawa towaru i koszty transportu stanowią świadczenie kompleksowe tzn. dostawa towarów jest ściśle powiązana z transportem, a inna kiedy transport towarów stanowi usługę niezależną.
Podatnicy często mają problem w przypadku sprzedaży nieruchomości. Co do zasady podlega ono opodatkowaniu, jednak ustawodawca dał pod pewnymi warunkami możliwość skorzystania ze zwolnienia. W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawy o VAT: Dz. U. 2011, Nr 177, poz. 1054 tj. ze zm.) w art. 5 przedstawiony został katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Wskazano m.in. iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług.
Konstrukcja transakcji trójstronnych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako: ustawa VAT) została wprowadzona w celu zapobiegnięciu wystawiania faktur w dwóch krajach, a następnie występowania o zwrot nadwyżki podatku naliczonego. Procedura ta ma w założeniu charakter uproszczony w stosunku do zasad ogólnych rozliczania ciągu transakcji wewnątrzwspólnotowych i odnosi się do przypadku, w którym trzy podmioty będące podatnikami VAT w różnych krajach członkowskim dokonują ze sobą formalnych transakcji jednak transport dokonywany jest bezpośrednio pomiędzy pierwszym i trzecim podmiotem, z pominięciem podmiotu środkowego.
Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszły w życie przepisy odnoszące się do nowego sposobu odliczenia wydatków ponoszonych zarówno z związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Z dniem 1 stycznia 2016 r. ustawodawca wprowadził szereg zmian w ustawie o podatku od towarów i usług. Po pierwsze ustalono proporcje odliczenia VAT w odniesieniu do wydatków związanych zarówno z działalnością gospodarczą opodatkowaną VAT, jak i działalnością niepodlegającą VAT. Dotychczas obowiązujące przepisy nie regulowały tej kwestii. Zmiana dotyczy ustalenia wysokości VAT od wydatków przeznaczonych do obu rodzajów działalności, których nie da się w całości zakwalifikować tylko do jednej z dwóch kategorii.
Wznowienie postępowania podatkowego jest, obok stwierdzenia nieważności decyzji oraz uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej, jednym z tzw. nadzwyczajnych trybów wzruszenia decyzji ostatecznych. Omawiana instytucja stanowi odstępstwo od ogólnej zasady trwałości ostatecznych decyzji podatkowych, unormowanej w przepisach Ordynacji podatkowej. Zasada ta wskazuje, że od decyzji ostatecznych stronie nie przysługuje już odwołanie w toku postępowania przed organem podatkowym. Jednakże jak w kilku przypadkach, tak i w tym, ustawodawca przewidział procedurę nadzwyczajną, umożliwiającą wzruszenie decyzji, które stały się ostateczne. Jak sama nazwa wskazuje, wspomniane procedury należy traktować jako wyjątek od zasady i mogą mieć zastosowanie tylko w szczególnych wyraźnie określonych okolicznościach, które zostały enumeratywnie wymienione w zamkniętym katalogu.
