Transfer zysków

Transfer zysków należy do najbardziej popularnych metod planowania podatkowego w odniesieniu do obrotu towarowego, w mniejszym zaś stopniu dotyczy usług. Metoda ta polega wykorzystaniu kilku spółek zlokalizowanych w jurysdykcjach o preferencyjnych systemach podatkowych, które wykorzystywane są kolejno w łańcuchu sprzedaży. Niekiedy metoda ta polega na zaniżaniu lub zawyżaniu cen sprzedaży towarów lub świadczonych usług, co w niektórych przypadkach może wykraczać poza unikanie opodatkowania mieszczące się w ramach polityki finansowej przedsiębiorstw.

• podział zysków po opodatkowaniu w raju podatkowym,
• zwiększenie kosztów uzyskania przychodów poprzez zaliczenie do nich różnego rodzaju wypłat dla spółek zależnych mających siedziby w rajach podatkowych,
• sprzedaż towarów przez zależną spółkę pośredniczącą mającą siedzibę w oazie podatkowej.

Pierwsza z powyższych metod transferu zysków, czyli ich podział po opodatkowaniu w raju podatkowym, polega na przeniesieniu wypracowanego przez spółkę - matkę zysku do jej spółki zależnej mającej siedzibę na obszarze reżimu prawnego stosującego szkodliwą konkurencję podatkową za pomocą innej spółki należącej do tej samej grupy kapitałowej i zlokalizowanej w państwie będącym stroną umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z państwem, w którym ma siedzibę spółka zależna będąca docelowym odbiorcą zysku spółki – matki. Najdogodniejszą formą prawną spółki pośredniczącej w transferze zysków jest holding, zaś forma przeniesienia do niej dochodu spółki – matki nie może podlegać opodatkowaniu u źródła, gdyż to godziłoby w ekonomiczny sens takiej operacji. Do najczęstszych form przekazania kapitału zagranicznej spółce holdingowej należy jej dokapitalizowanie albo darowizna.

W ramach transferu zysków możliwe są także transakcje podlegające opodatkowaniu w raju podatkowym wedle obowiązujących tam stawek, które mają podstawę w umowie cywilnoprawnej zawartej pomiędzy spółką – matką i spółką – córką mającą siedzibę na terytorium szkodliwym dla celów podatkowych państwa siedziby spółki - matki. Zysk w przypadku tego sposobu transferu kapitału jest wypracowywany dwojako – przede wszystkim sam fakt korzystnego opodatkowania dochodu w oazie podatkowej jest niewątpliwie atrakcyjny dla spółki – matki oraz dla całej grupy kapitałowej. Ponadto, rzeczywista wartość usług świadczonych przez spółkę zależną jej spółce – matce niekiedy znacząco odbiega od wartości rynkowej takiej samej usługi świadczonej pomiędzy podmiotami niezależnymi. Wprawdzie zawyżenie wartość świadczonych usług stanowi słaby punkt tej metody, który może być podstawą dla władczej ingerencji organów aparatu skarbowego państwa siedziby spółki – matki, jednakże w sytuacji wykorzystania spółki – córki w oazie podatkowej, mającej pełną strukturę powierniczą, obrót realizowany między tymi jednostkami będzie uważany na gruncie polskiego prawa podatkowego, jako mający miejsce między podmiotami niezależnymi.

Trzecią metodą transferu zysków jest sprzedaż towarów ich docelowemu odbiorcy poprzez spółkę zależną mającą siedzibę w państwie (terytorium), którego system prawny uznawany jest za stosujący szkodliwą konkurencję podatkową z perspektywy państwa siedziby spółki - matki.

Kombinacje powyższych metod transferu zysków, wykorzystujące większą ilość zagranicznych podmiotów zależnych, są szczególnie trudne do wykrycia przez osoby trzecie. W sytuacji wykorzystania większej liczby spółek pośredniczących nie tylko podczas transferu kapitału z państwa siedziby podmiotu dominującego do podmiotu zależnego mającego siedzibę w oazie podatkowej, ale także podczas transferu zysków do państwa siedziby podmiotu macierzystego, fakt, iż spółki pośredniczące nie są rezydentami państwa siedziby spółki dominującej sprawia, iż organy aparatu skarbowego tego państwa częstokroć nie mają podstaw prawnych do jakiejkolwiek władczej ingerencji w ich działalność, co jest równoznaczne z brakiem informacji dotyczących przepływów finansowych w ramach całej grupy. Jednocześnie państwa siedzib tych spółek nie są uznawane w świetle ustawodawstwa państwa siedziby podmiotu dominującego za stosujące szkodliwą konkurencję dla celów podatkowych. Zastosowanie siatki podmiotów pośredniczących może prowadzić do optymalizacji opodatkowania zarówno w zakresie podatków dochodowych, jak i podatku od towarów i usług.

Forma transferu tak osiągniętego zysku jest w powyższej metodzie dostosowana do postanowień prawa podatkowego odnoszących się do przepływów finansowych pomiędzy państwem siedziby spółki dominującej i państwem siedziby spółki zależnej pełniącej rolę pośrednika, a na wcześniejszym etapie także do ustawodawstwa podatkowego państwa siedziby spółki pośredniczącej oraz państwa rezydencji docelowego odbiorcy dóbr będących przedmiotem danej transakcji. Konieczność uwzględnienia międzynarodowych umów podatkowych wynika z zasad opodatkowania poszczególnych form transgranicznej wypłaty zysku. Jednakże już sama sprzedaż przez pośrednika bez transferu wypracowanego zysku do spółki – matki jest atrakcyjna podatkowo. Zysk pojawia się bowiem w innym państwie i tam podlega opodatkowaniu na korzystnych zasadach, podczas gdy spółka macierzysta, mająca spółki - córki w co najmniej dwóch innych państwach, osiąga z tytułu danej transakcji minimalny zysk, co istotnie redukuje jej podstawę opodatkowania. Możliwości kombinacji metod transferu zysków jest wiele, co dodatkowo utrudnia uchwycenie ich istoty. Ideą zastosowania powyższej metody jest zwiększenie liczby podmiotów uczestniczących w procederze unikania opodatkowania, co prowadzi do swoistego kamuflażu podatkowego. Wykrycie, iż docelowym miejscem transferu kapitału jest państwo (terytorium) stosujące szkodliwą konkurencję podatkową staje się niemal niemożliwe w warunkach braku podstaw prawnych do uzyskania informacji co do operacji gospodarczych zawieranych przez spółkę pośredniczącą, a nie bezpośrednio przez spółkę macierzystą.