1. Nowa definicja wolnych zawodów
Zgodnie ze znowelizowaną RyczałtU za wolny zawód uznaje się pozarolniczą działalnoś gospodarczą w zakresie zawodów wskazanych poniżej – w tabeli 1, przy czym za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze przez osoby, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.
Jednocześnie od 1.1.2021 roku nie stanowi już problemu dla podatników wykonujących wolny zawód świadczenie usług na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej, gdyż zapis ten z tym dniem zniknął z RyczałtU.
W tabeli 1 przedstawiono, jak w stosunku do poprzedniego roku zmieniła się grupa zawodów, które mogą być uznane za wolne zawody.
Tabela 1. Porównanie wolnych zawodów sprzed zmiany i po niej
2. Osoby fizyczne opodatkowane na podstawie karty podatkowej
Jak wskazuje ustawodawca w art. 23 RyczałtU, zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:
1) usługową lub wytwórczo-usługową,
2) usługową w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
3) usługową w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi – z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,
4) gastronomiczną – jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
5) w zakresie usług transportowych wykonywanych przy użyciu jednego pojazdu, np. usługi taxi,
6) w zakresie usług rozrywkowych,
7) w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5% m.in. sprzedaż jednodaniowych posiłków i napojów bezalkoholowych na podstawie umowy zawartej z jednostką właściwą do prowadzenia działalności gastronomicznej lub turystycznej,
8) w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego przez lekarza, lekarza stomatologa, technika dentystycznego, pielęgniarza, położną lub felczera,
9) w wolnych zawodach, polegającą na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż preparatów weterynaryjnych,
10) w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi bez zatrudniania kogokolwiek, za wyjątkiem małżonka,
11) w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.
3. Znaczenie zmiany definicji wolnego zawodu
Zmiana definicji wolnego zawodu – tj. wykreślenie z niej zapisów dotyczących braku możliwości wykonywania zawodu dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej – spowodowała, że wielu lekarzy, który pracowali na przykład dla szpitali, będzie miało możliwość skorzystania z karty podatkowej.
Pytanie: Pan Andrzej jest lekarzem. Do 31.12.2020 r. korzystał z opodatkowania podatkiem liniowym. Od 1.1.2021 r. z uwagi na fakt, że wykonuje świadczenie dla szpitala, będzie miał możliwość skorzystania z opodatkowania kartą podatkową. Na jakim formularzu Pan Andrzej powinien zawiadomić o wyborze w 2021 roku opodatkowania w formie karty podatkowej?
Odpowiedź: Opodatkowanie w formie karty podatkowej podatnicy dokonują na wniosku oznaczonym jako PIT-16.
Pytanie: W jakim terminie powinien on zawiadomić o wyborze formy opodatkowania w postaci karty podatkowej?
Odpowiedź: Zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego podatkowania w formie karty podatkowej podatnicy, zgodnie z art. 29 ust. 1 RyczałtU, dokonują na wniosku oznaczonym jako PIT-16 w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, od którego podatnik chce rozpocząć opodatkowanie w tej formie. Jeśli w kolejnych latach pan Andrzej będzie chciał korzystać z opodatkowania kartą podatkową, będzie zobowiązany do składania wniosku co roku.
4. Obowiązki „kartowiczów” w przypadku wystąpienia zmian w prowadzonej przez nich działalności
Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego:
1) o zmianach, jakie zaszły w stosunku do stanu faktycznego podanego w złożonym wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, które:
a) powodują utratę warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej,
b) mają wpływ na wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, a w szczególności o zmianach: w stanie zatrudnienia, miejsca prowadzenia działalności, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby stanowisk na parkingu oraz liczby i rodzaju urządzeń przy prowadzeniu usług rozrywkowych, liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie wolnego zawodu w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego oraz wolnego zawodu w zakresie usług weterynaryjnych, liczby sprzedawanych posiłków domowych, liczby godzin sprawowania opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi, liczby godzin przeznaczonych na udzielanie lekcji;
2) o likwidacji prowadzonej działalności.
Ustawodawca w RyczałtU nakłada na podatników również obowiązek związany z wystąpieniem okoliczności umożliwiających zmianę wysokości stawki podatku. Mianowicie – w przypadku gdy podatnik prowadzi działalność wymienioną w art. 23 ust. 1 pkt 2–5 i pkt 8–11 oraz w art. 23 ust. 1a RyczałtU w rozmiarach wskazujących na to, że określone w częściach II–V i VIII–XII tabeli stawki byłyby oczywiście nieodpowiednie – stawki te mogą być, na wniosek podatnika lub z urzędu, obniżone lub podwyższone, jednak nie więcej niż o 50%. Podatnik jest złożyć do naczelnika urzędu skarbowego informację o zmianach we wniosku o zastosowanie karty podatkowej lub likwidacji prowadzonej działalności, według ustalonego wzoru, najpóźniej w terminie 7 dni od powstania okoliczności powodujących zmiany.
Problematycznym z tego punktu widzenia może się więc wydawać informowanie o zmianach w przypadku zawodu lekarza, u którego zmiana liczby godzin pracy może mieć miejsce co miesiąc. Rodzi się pytanie, w jaki sposób liczyć termin 7 dni na poinformowanie o zmianie i jaka zmiana jest na tyle znacząca, aby uznać, że powinien on poinformować o prowadzeniu działalności w rozmiarach wskazujących na to, że miesięczne stawki podatku dochodowego w formie karty podatkowej, określone w zał. Nr 3, Część VIII RyczałtU (przedstawione poniżej – w tabeli 2), byłyby oczywiście nieodpowiednie.
Tabela 2. Stawki karty podatkowej w przypadku świadczenia usług ochrony zdrowia ludzkiego
Dodatkowe objaśnienia do tabeli:
1. Stawka dotyczy również wykonywania zawodu przy zatrudnieniu jednej pomocy fachowej lub przyuczonej.
2. Stawka nie dotyczy działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej osób fizycznych.
5. Warunki korzystania z opodatkowania kartą podatkową
Warunki, od których wystąpienia zależy możliwość korzystania przez podatnika z karty podatkowej, wskazane są w art. 25 RyczałtU. Należą do nich:
1) zgłoszenie wniosku o wybór opodatkowania kartą podatkową na formularzu PIT-16 ze wskazaniem, jaką działalność gospodarczą pozwalającą na opodatkowanie w tej formie prowadzi podatnik,
2) prowadzenie przez podatnika określonego rodzaju działalności, ujętego w jednej z dwunastu części tabeli (zał. Nr 3 do RyczałtU),
3) brak możliwości korzystania z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne,
4) brak możliwości prowadzenia innej pozarolniczej działalności gospodarczej poza działalnością wymienioną w art. 23 RyczałtU,
5) małżonek podatnika nie może prowadzić działalności w tym samym zakresie, z której przychody (dochody) podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
6) niewytwarzanie przez podatnika wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem akcyzowym,
7) obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium RP.
6. Decyzja w sprawie karty podatkowej
Naczelnik urzędu skarbowego, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy (art. 30 RyczałtU). Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników. Z kolei jeżeli naczelnik urzędu skarbowego stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną.
W takiej sytuacji podatnik będzie zobowiązany do rozliczenia się z podatku w postaci:
1) ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia on warunki określone w rozdziale 2 RyczałtU, albo
2) podatku dochodowego od osób fizycznych.
7. Podsumowanie
Objęcie kartą podatkową również osób wykonujących wolny zawód, np. lekarzy świadczących swoje usługi na rzecz szpitali, należy uznać za zmianę pozytywną dla podatników, ponieważ umożliwia ona skorzystanie ze znaczącego obniżenia zobowiązania podatkowego. Podatnicy powinni jednak ostrożnie podejść do kwestii wyboru tej formy opodatkowania z uwagi na szereg obowiązków informacyjnych, które z niej wynikają. W szczególności powinni zwrócić uwagę na to, że nie ma jasnych wskazań, w jaki sposób, przykładowo, liczyć okres 7 dni na poinformowanie naczelnika urzędu skarbowego o istotnym zdarzeniu mającym wpływ na wysokość stawki podatku dochodowego w formie karty podatkowej. Czy podatnicy powinni liczyć 7 dni od dnia powzięcia informacji o tym, że następuje zmiana, czy od momentu, kiedy dojdzie do rozliczenia, np. liczby przepracowanych godzin, na koniec okresu? Podatnicy najczęściej zwracają się w takiej sytuacji o wydanie interpretacji indywidualnej, jednakże pomimo nowelizacji przepisów nadal pozostawiają one duże pole ryzyka dla podatników.
Podstawa prawna:
art. 23, art. 25, art. 29 ust. 1, art. 30, zał. Nr 2 do RyczałtU.
Artykuł pochodzi z książki Wydawnictwa C.H. Beck Zmiany w podatkach i księgowości 2021 z uwzględnieniem tarcz antykryzysowych (seria: Prawo w praktyce, rok: 2021) + płyta CD, pod red. prof. nadzw. dr hab. Artura Hołday - Ksiegarnia.beck.pl.
