Zgodnie z uzasadnieniem ustawy z 4 kwietnia2019 r. o zmianie ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw1 (zwanej dalej ustawą z 4 kwietnia 2019 r.), jej przepisy mają usunąć wątpliwości dotyczące wcześniejszych regulacji i zgodności z Dyrektywą Rady2014/107/UE z 9 grudnia 2014 r., zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania2, a także w związku z Dyrektywą Rady (UE) 2016/881z 25 maja 2016 r., zmieniającej dyrektywę2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania, opracowanymi przez OECD wytycznymi Common Reporting Standard (CRS)3, standardem BEPS (działanie 13) -Transfer Pricing Documentation and Country-by-Country Reporting, a także ustawą z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu4.
W ustawie z 9 marca 2017 r. określono m.in. obowiązki instytucji finansowych w zakresie wymiany informacji podatkowych na wniosek właściwego organu oraz w zakresie automatycznej wymiany informacji podatkowych o rachunkach raportowanych5, przy czym rachunek raportowany definiuje się jako rachunek finansowy prowadzony przez raportującą instytucję finansową i znajdujący się w posiadaniu co najmniej jednej osoby raportowanej lub pasywnego NFE (pasywnego podmiotu niefinansowego) kontrolowanego przez co najmniej jedną osobę kontrolującą, będącą osobą raportowaną6. Szef Krajowej Administracji Skarbowej udziela z urzędu informacji podatkowych właściwemu organowi kraju członkowskiego, jeśli uprawdopodobnione jest uszczuplenie należności podatkowych lub obejście przepisów prawa podatkowego państwa członkowskiego; korzystanie przez podatnika z ulg podatkowych może być podstawą powstania obowiązku podatkowego lub zwiększenia zobowiązania podatkowego w kraju członkowskim; ustalenia postępowania podatkowego lub kontrolnego mogą być użyteczne do prawidłowego określania podstaw opodatkowania i wysokości zobowiązania podatkowego.
7.Wymiana informacji podatkowych na wniosek i z urzędu
W przypadku wymiany informacji na wniosek szerszy będzie – wskutek nowelizacji– zakres znaczeniowy art. 19ustawy z 9 marca 2017 r., a mianowicieSzef Krajowej Administracji Skarbowej, w celu wymiany informacji podatkowych, będzie mógł zawierać z organem kraju członkowskiego porozumienia w kwestii przebywania upoważnionych przedstawicieli właściwego organu państwa członkowskiego w siedzibach organów podatkowych oraz ich obecności w toku postępowań w sprawie udzielenia informacji podatkowych, postępowań podatkowych i czynności kontrolnych, zaś przedstawiciele ci będą mogli zadawać pytania świadkowi oraz stronie w ramach przeprowadzanego dowodu z zeznań świadka lub przesłuchania strony, a także przeglądać i utrwalać dokumenty i inne dowody związane ze sprawą8. W uzasadnieniu tej ustawy wyjaśnia się, że możliwa będzie także forma udzielenia informacji przez polską administrację skarbową polegająca natym, że dany podatnik zostanie wezwany i później przesłuchany w charakterze świadka, zaś informacje będą przesłane administracji, która złożyła wniosek9.
W ustawie nowelizującej z 4 kwietnia2019 r. wprowadzona została instytucja trustu, która – jak wskazuje się w uzasadnieniu tej regulacji – ma ważne znaczenie w globalnym standardzie automatycznej wymiany informacji. Definicja aktywów finansowych została poszerzonao rzeczywiste prawo własnościowe w truście10, przy czym do określono, że trust będący instytucją finansową jest rezydentem: państwa uczestniczącego, w którym jest rezydentem do celów podatkowych w przypadku gdy ten trust przekazuje do tego państwa informacje w odniesieniu do rachunków raportowanych prowadzonych przez trust; państwa rezydencji co najmniej jednego z powierników tego trustu w pozostałych przypadkach11. Trust może zatem z jednej strony pełnić funkcję raportującej instytucji finansowej, a z drugiej być posiadaczem rachunku prowadzonego przez daną instytucję finansową i być podmiotem podlegającym automatycznej wymiany informacji.
Dodatkowa weryfikacja rachunków
W myśl nowelizacji z 4 kwietnia 2019 r.w przypadku prowadzenia na dzień jej wejścia w życie nowego rachunku otwartego w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 30kwietnia 2017 r., raportująca instytucja finansowa będzie zobligowana wystąpić, w terminie do 30 czerwca 2019 r., do posiadacza tego rachunku, z żądaniem złożenia oświadczenia o rezydencji podatkowej, zawierającego dane aktualne nadzień otwarcia tegoż rachunku12. Jeżeli instytucja raportująca nie uzyska takiego oświadczenia, to będzie dążyła do nawiązania kontaktu z posiadaczem rachunku w formie pisemnej, telefonicznie, osobiście lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej13, przy czym do dnia otrzymania tego oświadczenia będzie traktowała posiadacza rachunku lub osobę kontrolującą jako rezydenta do celów podatkowych zgodnie z dotychczasową identyfikacją dokonaną na podstawie przepisów ustawy z 9 marca 2017 r.
Oświadczenia o rezydencji podatkowej z rygorem odpowiedzialności karnej
W zmienianej ustawie z 9 marca 2017 r.znajdzie się również zapis o tym, że oświadczenia o rezydencji podatkowej będą składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń i zawierały klauzulę o treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastąpi pouczenie o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń14.
Taka klauzula zostanie wprowadzona również w ustawie z 9 października2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA15, przy czym zgodnie z ustawą z 4 kwietnia2019 r. wymóg pouczenia o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń będzie uważany za spełniony również w przypadku oświadczeń o odpowiedzialności za składanie fałszywych oświadczeń składanych na formularzach W-8 i W-9, o których mowa w Umowie FATCA oraz załączniku I dotej umowy. Zgodnie z powyższą umową między rządami USA i RP, na potrzeby identyfikacji rachunków finansowych, otwartych jako amerykańskich rachunków raportowanych, raportujące polskie instytucje finansowe występują do posiadaczy rachunków – osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – z żądaniem przedstawienia wymaganych oświadczeń16.
Nowy obowiązek wnioskodawcy występującego o wydanie interpretacji podatkowej
W ustawie z 4 kwietnia 2019 r. wprowadzone zostały także przepisy dokonujące zmian w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa17, związane z interpretacjami podatkowymi. Mianowicie w myśl nowelizacji, jeśli przedstawiony we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe obejmuje transakcję, zespół transakcji lub inne zdarzenia: 1) z udziałem osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej: a) które mają miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub b) które prowadzą działalność gospodarczą poza terytorium RP za pośrednictwem zagranicznego zakładu, a transakcja, zespół transakcji lub inne zdarzenia stanowią część lub całość działalności gospodarczej zagranicznego zakładu,lub c) będących stronami transakcji, zespołu transakcji lub uczestnikami zdarzenia mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w więcej niż jednym państwie lub terytorium, lub 2) mające skutki transgraniczne, to składający wniosek o wydanie tej interpretacji będzie obowiązany również do wskazania odpowiednio państwa lub terytorium miejsca zamieszkania tej osoby fizycznej, danych identyfikujących tę osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, w tym państwa lub terytorium ich siedziby, zarządu lub położenia tego zagranicznego zakładu, lub państwa lub terytorium, w których te skutki transgraniczne wystąpiły lub mogą wystąpić18. Ustawodawca zastrzegł, że podatnicy nie będą musieli spełniać tego obowiązku w przypadku wniosków o wydanie interpretacji dotyczących wyłącznie indywidualnej sprawy osoby fizycznej, a także w zakresie podatku akcyzowego oraz podatku od towarów i usług.
Ustawa, której celem jest dalsze uszczelnienie systemu opodatkowania – poprzez udrożnienie przepływu wymiany informacji między administracjami podatkowymi krajów członkowskich – ma wejść w życie, z wyjątkiem trzech artykułów, po 14 dniach od ogłoszenia.
_____________________________________________________________
1 Pierwszy projekt nowelizacji ustawy z 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz.U. 2017 poz. 648, dalej: ustawa z 9 marca 2017 r.), opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji, nosił datę 10 października 2018 r., później był modyfikowany i 13 lutego 2019 r. został skierowany do Sejmu, który uchwalił ustawę 4 kwietnia 2019 r. W dniu 11 kwietnia 2019 r. ustawę podpisał prezydent.
2 Dz.U. L 359/1.
3 Polska stosuje te wytyczne na mocy podpisanego 29 października 2014 r. Wielostronnego porozumienia właściwych władz w sprawie automatycznej wymiany informacji finansowych.
4 Dz.U. 2018 poz. 723, z późn. zm.
5 Art. 1 pkt ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z 9 marca 2017 r.
6 Art. 24 ust. 1 pkt 43 ustawy z 9 marca 2017 r.
7 Art. 16 ust. 1 ustawy z 9 marca 2017 r.
8 Art. 1 pkt 2 ustawy z 4 kwietnia 2019 r.
9 Uzasadnienie projektu ustawy z 15 marca, zamieszczone w Rządowym Centrum Legislacji 8 lutego 2019 r.
10 Art. 1 pkt 4 ustawy z 4 kwietnia 2019.
11 Art. 1 pkt 5 ustawy z 4 kwietnia 2019.
12 Art. 6 ust. 1 ustawy z 4 kwietnia 2019 r.
13 Art. 6 ust. 2 ustawy z 4 kwietnia 2019 r.
14 Na mocy art. 1 pkt 9 ustawy z 4 kwietnia 2019 r.
15 T.j. Dz.U. 2017 poz. 1858.
16 Art. 19 ust 1 pkt 1 i 2 Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA.
17 T.j. Dz.U. 2018 poz. 800 z póź. zm.
18 Art. 2 pkt 1 ustawy z 4 kwietnia 2019 r. Zarazem w tej ustawie zostało dookreślone, że w takim przypadku przepisy art. 14k-14 n o.p. dotyczące ochrony prawnej stosuje się do transakcji, zespołu transakcji lub innego zdarzenia w zakresie, w jakim we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej zostały wskazane państwa, terytoria i dane, o których mowa w tym przepisie.