Wprowadzenie
Krajowy Rejestr Zadłużonych powstanie na mocy ustawy z 6 grudnia 2018 r.2 (dalej u.k.r.z.). Przygotowanie tej regulacji trwało dość długo, a jej pierwszy projekt, zamieszczony w Rządowym Centrum Legislacji, nosił datę 16 sierpnia 2017 r.3 . Ostatecznie, po modyfikacjach, projekt ustawy wpłynął do Sejmu 7 czerwca 2018 r., który uchwalił ją 6 grudnia 2018 r., a 11 stycznia 2019 r. została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw. W uzasadnieniu u.k.r.z.4 zwraca się uwagę, że stanowi ona realizację, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne5 , obowiązku utworzenia Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Jednakże ten rejestr, który miał wejść w życie 26 czerwca 2018 r., nigdy nie zaczął funkcjonować. W uzasadnieniu u.k.r.z. wyjaśnia się także, że prace związane z ustanowieniem Krajowego Rejestru Zadłużonych oraz systemu teleinformatycznego obsługującego postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe są kontynuacją prac dotyczących Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, zaś w art. 35 u.k.r.z. jest mowa o likwidacji tego rejestru. Krajowy Rejestr Zadłużonych przejmie funkcje Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, utworzonego ustawą z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym6 .
Czyje dane i jakie informacje będą ujawniane w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?
Krajowy Rejestr Zadłużonych będzie prowadzony przez ministra sprawiedliwości w systemie teleinformatycznym, przy czym będzie on jawny – każdy będzie miał prawo poznać, za pośrednictwem internetu, zamieszczone w nim dane7 .
W rejestrze będą ujawniane informacje o:
1) osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których są albo były prowadzone postępowania:
a) restrukturyzacyjne,
b) upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,
c) zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej8 ,
d) w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego9 .
Wśród ww. danych znajdą się m.in. te, które dotyczą: złożenia przez dłużnika wniosku restrukturyzacyjnego, wniosku o ogłoszenie upadłości; zabezpieczenia majątku dłużnika przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, tymczasowego zarządcy lub zarządcy przymusowego; prawomocnego oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości; ogłoszenia upadłości, wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego, otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego i jego rodzaju; terminu i sposobu zgłaszania wierzytelności; listy wierzytelności, spisu wierzytelności i wierzytelności spornych; składu i stanu masy upadłości; umorzenia, zakończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego; zakończenia i umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego10.
W rejestrze będą także zamieszczane informacje o wspólnikach osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wobec niej wtórne postępowanie upadłościowe lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości11.
W nowym rejestrze będą również publikowane informacje o osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego lub sąd, ponieważ z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału ZUS, gdyż w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne12.
W rejestrze pojawią się też informacje o osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące. Będą to m.in. dane dotyczące wskazania tytułu wykonawczego albo podstawy prawnej powstania należności; sygnatury akt sprawy; rodzaju wierzytelności; daty ukończenia postępowania egzekucyjnego.
Usuwanie informacji z Krajowego Rejestru Zadłużonych
Dane wymieniane w art. 5 i 6 u.k.r.z. automatycznie nie będą ujawniane po 10 latach od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą, chyba że ustawa stanowi inaczej, a jeśli w postępowaniu został prawomocnie zatwierdzony układ, to informacje te przestaną być ujawniane po upływie: 1) 3 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania układu albo 2) 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu układu albo wygaśnięciu układu z mocy prawa.
Jeśli natomiast w postępowaniu został prawomocnie ustalony plan spłaty wierzycieli albo umorzono zobowiązania bez ustalenia planu tej spłaty, to dane, o których mowa w art. 5, automatycznie nie będą ujawniane po upływie: 1) 3 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego albo umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo też 2) 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu planu spłaty wierzycieli13.
Obieg dokumentów w formie elektronicznej
Nowa regulacja wprowadza wymóg składania w postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz upadłościowym wniosków i dokumentów w formie elektronicznej, aby dane zostały przetworzone w systemie teleinformatycznym. Taką formę mają mieć również doręczenia.
Jednakże wierzyciele, którym przysługują należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem dłużnika, należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, będą mogły wnosić pisma procesowe oraz dokumenty z pominięciem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe14.
Generalnie, ustawa zacznie obowiązywać, z wyjątkiem niektórych przepisów, od 1 grudnia 2020 r. Długi termin wejścia w życie tej regulacji wynika z czasochłonnego przygotowania systemu teleinformatycznego.
________________________
1 Dz. Urz. UE L 141 z 5 czerwca 2015, s. 19.
2 Ustawa z 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, Dz.U. 2019 poz. 55.
3 Por. projekt z 16 sierpnia 2017 r., opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji 7 września 2017 r.; https://legislacja. rcl.gov.pl/projekt/12302650/katalog/12457002#12457002.
4 Uzasadnienie do projektu ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, druk sejmowy nr 2637.
5 T.j. Dz.U. 2017 poz. 1508.
6 T.j. Dz.U. 2018 poz. 986.
7 Art. 4 ust. 1 i 2 u.k.r.z.
8 Por. art. 373 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe; tj. Dz.U. 2017 r. poz. 2344.
9 Art. 2 ust. 1 pkt 1 u.k.r.z.
10 Art. 5 ust. 1 u.k.r.z.
11 Art. 2 ust. 1 pkt 2 u.k.r.z.
12 Art. 2 ust. 1 pkt 3 u.k.r.z.
13 Art. 11 ust. 2, 3 i 4 u.k.r.z.
14 Art. 19 pkt 27 u.k.r.z.
