Pojęcie należytej staranności czy dobrej wiary podatnika w kontekście wyłudzeń podatku jest ostatnio przedmiotem wielu komentarzy, również za sprawą przygotowanej przez Ministerstwo Finansów Metodyki – wytycznych dla organów w zakresie badania należytej staranności podatników. Pojawia się jednak pytanie, czy jeśli do dostawy w ogóle nie doszło, tzn. faktycznie nie miała ona miejsca, to w takiej sytuacji organ nadal powinien badać należytą staranność podatnika, czy też może odmówić prawa do doliczenia, poprzestając na dowiedzeniu, że transakcja w rzeczywistości w ogóle nie miała miejsca.

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt objaśnień podatkowych w sprawie domniemania oraz należytej staranności, o której mowa w przepisach ustaw o podatkach dochodowych. Objaśnienia mają być stosowane wyłącznie do należytej staranności w rozumieniu przepisów dotyczących cen transferowych w zakresie weryfikacji rozliczeń drugiej strony transakcji z podmiotem rajowym.

Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się w sprawie transakcji o znamionach oszustw podatkowych polegających na wyłudzeniach VAT, zwanych karuzelami podatkowymi. Stanowisko NSA może się okazać szczególnie istotne dla podatników uczestniczących w łańcuchu dostaw, którzy wykazują należytą staranność kupiecką.

Europejski Trybunał wskazał, że dobra wiara podatnika de facto nie wpływa na rzeczywisty przebieg transakcji. Dokonanie dostawy lub jej brak jest przesłanką obiektywną, niezależną od intencji podatnika lub innych podmiotów występujących w tym samym łańcuchu dostaw.

Od 1 lipca zaczną obowiązywać przepisy dotyczące mechanizmu podzielonej płatności w podatku od towarów i usług (ang. split payment). Narzędzie to budzi od kilku miesięcy spore emocje. Ministerstwo podejmuje kroki, aby metodą kija i marchewki wprowadzić de facto obowiązek korzystania ze split payment. Były już zachęty do korzystania z nowego rozwiązania, teraz pojawiają się zawoalowane próby wymuszenia obligatoryjnego korzystania z podzielonej płatności.

Designed by katemangostar / Freepik

Zamiast zapowiadanej listy należytej staranności mamy do dyspozycji Metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych. Metodykę skierowaną tak naprawdę do urzędników, niemającą charakteru wiążącego dla przedsiębiorców. KRDP apeluje o dalsze prace nad wytycznymi należytej staranności i dostosowywanie Metodyki do zmieniającej się praktyki rynkowej.

Odpowiedzią na problemy podatników związane z dochowaniem należytej staranności ma być opracowana przez Ministerstwo Finansów wraz z Krajową Administracją Skarbową w dokumencie „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych”. W ramach tego dokumentu wypracowano zbiór wskazówek pomocnych urzędnikom skarbowym, w celu oceny dochowania należytej staranności w VAT przez przedsiębiorców.

Wojna z wyłudzeniami VAT coraz bardziej przybiera na sile. Przedsiębiorcy próbują odgadnąć jakich warunków muszą dochować, aby uniknąć negatywnych konsekwencji z powodu nadużyć popełnionych przez kontrahentów. Nie ma tutaj prostych recept, które zawsze okazują się skuteczne.

Hasło „agresywna optymalizacja” staje się ostatnio na niespotykaną skalę wytrychem, przy użyciu którego urzędy i służby włamują się do firm, często bezpodstawnie je niszcząc lub przynajmniej przeszkadzając im w pracy. Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego być może nieco ochłodzi zapał kontrolerów. 

Zamiast zapowiadanej listy należytej staranności mamy do dyspozycji Metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych. Metodykę skierowaną tak naprawdę do urzędników, niemającą charakteru wiążącego dla przedsiębiorców. KRDP apeluje o dalsze prace nad wytycznymi należytej staranności i dostosowywanie Metodyki do zmieniającej się praktyki rynkowej.