Majówka minęła i jest żal, ale minęło również coś, przez co nieuważnym również może być żal. Mianowicie 2 maja upłynął termin na złożenie deklaracji rocznej PIT. Pół biedy, jeżeli dotyczyło to formularza PIT-37, te najczęściej podlegają akceptacji w usłudze e-Urząd Skarbowy i w przypadku ewentualnych błędów można później złożyć korektę automatycznie zaakceptowanych deklaracji przez system. Jednak, co w sytuacji, gdy należało samemu wypełnić formularz, a tego się nie zrobiło? Tutaj z jedyną pomocą przychodzi instytucja czynnego żalu, o której mowa w przepisach kodeksu karnego skarbowego[1].
Wypłata dywidendy wiąże się co do zasady z obowiązkiem zapłaty podatku. Mowa oczywiście o podatku u źródła, nazywanym także podatkiem WHT (withholding tax). Regulacje ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej ustawa o CIT, przewidują opodatkowanie dywidendy stawką 19%, ale istniejące możliwości zwolnienia lub zastosowania obniżonej stawki podatku na podstawie przepisów szczególnych lub umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania powodują, że w przypadku wielu wypłat obowiązek zapłaty podatku praktycznie nie występuje. Niemniej od początku 2022 roku (wprowadzenie mechanizmu pay&refund) w przypadku wypłaconych kwot na rzecz tego samego podatnika łącznie przekraczających limit 2 000 000 zł rocznie płatnik co do zasady musi pobrać podatek, pomimo spełnienia przesłanek do zwolnienia, a następnie on lub podatnik mogą ubiegać się o zwrot wpłaconych należności. Aby uniknąć konieczności pobrania podatku od wypłat przekraczających 2 mln zł, w momencie dokonania wypłaty, konieczne jest podjęcie dodatkowych działań: złożenie odpowiedniego oświadczenia lub uzyskanie opinii od organów podatkowych.
Czynny żal został unormowany w art. 16 kodeksu karnego skarbowego. Polega on na tym, że sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, który po jego popełnieniu zawiadomił o tym organ ścigania, nie podlega karze. Instytucja ta, w przypadku spełnienia kilku przesłanek, jest bardzo korzystnym rozwiązaniem dla sprawcy czynu zabronionego, bowiem pozwala uniknąć odpowiedzialności nawet za poważne przestępstwa skarbowe.
Planowana zmiana art. 16 par. 5 pkt 2 Kodeksu karnego skarbowego oznacza, iż rozpoczęcie czynności służbowych mających na celu ujawnienie przestępstwa/ wykroczenia skarbowego przez organ (nie tylko organ ściągania) będzie wykluczało możliwość skorzystania z czynnego żalu.
Czynny żal nie jest instytucją nową, wręcz od wielu lat stosowaną i – na szczęście – nie zamierza zniknąć z polskiego systemu prawnego. Warto podkreślić, że na szczęście, ponieważ przedsiębiorcy – nie zawsze przecież w sposób zamierzony – mogą popełnić czyn, który jest uznawany przez polskie przepisy podatkowe za karalny. Jeżeli w odpowiedni sposób i w odpowiednim momencie organy podatkowe zostaną powiadomione przez sprawcę o popełnieniu danego czynu, uniknie on kary.
Ministerstwo sprawiedliwości opublikowało na stronach rządowego centrum legislacji projekt nowelizacji ustawy kodeks karny skarbowy. Pośród szeregu zaproponowanych zmian jedna może mieć istotne znaczenie nie tylko dla przedsiębiorców, ale również przeciętnego „Kowalskiego”, czyli osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Chodzi o ograniczenie możliwości skorzystania z tzw. czynnego żalu.
Każdy przedsiębiorca, który dokonuje sprzedaży osobom prywatnym nieprowadzącym działalności gospodarczej, co do zasady, zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy użyciu kas fiskalnych. Co do zasady, ponieważ w Rozporządzeniu Ministra Finansów i Rozwoju w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących znajduje się szereg wyjątków zwalniających z tego obowiązku.
