Niewątpliwie dobrą informacją dla kredytobiorców jest to, że sądy coraz chętniej wydają postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia ich roszczeń. Choć jeszcze do niedawna wydawanie przez sądy postanowień o udzieleniu zabezpieczenia w sprawach frankowych stanowiło rzadkość, to aktualnie można zaobserwować wyraźną zmianę tej praktyki. Na zmianę stanowiska sądów w zakresie udzielania zabezpieczenia roszczeń kredytobiorców wpłynął zarówno wspomniany wyrok TSUE (wydany w dniu 3 październiku 2019 r.), jak i rozstrzygnięcie polskiego sądu w sprawie państwa Dziubak (por. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 3 stycznia 2020 r.).
Obowiązek spłacania rat kredytu na rzecz banku zostaje zawieszony na czas trwania procesu sądowego, o ile strona postępowania wniesie o to do sądu
Formy zabezpieczenia interesu strony postępowania
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego przewidują różne formy zabezpieczenia interesu strony postępowania. Natomiast najczęściej występującym zabezpieczeniem roszczenia kredytobiorcy jest wstrzymanie obowiązku dokonywania przez kredytobiorców spłat rat kredytu w okresie od dnia wydania postanowienia w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia roszczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego w danej sprawie. Dodatkowo strona postępowania może wnosić, aby jednocześnie sąd zakazał pozwanemu bankowi złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej przez okres całego postępowania tj. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego w sprawie. Oznacza to, że obowiązek spłacania rat kredytu na rzecz banku zostaje zawieszony na czas trwania procesu sądowego (tj. na co najmniej 2 – 3 lata).
Alternatywnym rozwiązaniem jest zabezpieczenie poprzez zajęcie rachunków bankowych pozwanego banku do kwoty stanowiącej roszczenie kredytobiorców. To rozwiązanie sąd będzie skłonny zastosować przede wszystkim w sytuacji, gdy kredytobiorcy dokonali spłaty lub nadpłacili równowartość wysokości kapitału udostępnionego im przez bank na podstawie kwestionowanej umowy o kredyt. Co ciekawe nie ma przeszkód, aby wystąpić do sądu z wnioskiem o zastosowanie wobec banku jednocześnie obydwu ww. sposobów zabezpieczenia.
Niewątpliwie udzielenie przez sąd zabezpieczenia roszczenia kredytobiorcy ma szczególne znaczenie, bowiem przesłanką jego udzielenia jest uprawdopodobnienie roszczenia. Zatem – jeżeli sąd udziela takiego zabezpieczenia, to okoliczność ta wskazuje na to, że uznał dochodzone pozwem roszczenie dotyczące stwierdzenia nieważności całej umowy za uprawdopodobnione. Taka konkluzja pozwala mieć większe nadzieje na korzystny dla kredytobiorcy wynik całej sprawy.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia można złożyć łącznie z pozwem przeciwko bankowi lub w trakcie toczącej się sprawy. Wówczas, kredytobiorca nie ma obowiązku ponoszenia żadnych dodatkowych opłat sądowych za udzielenie zabezpieczenia. Jednak wniosek ten można również złożyć jeszcze przed wystąpieniem z powództwem przeciwko bankowi. Wówczas konieczne jest uiszczenie opłaty sądowej w wysokości 100 zł. Należy pamiętać, że wniosek o udzielenie zabezpieczenia wymaga uprawdopodobnienia roszczenia oraz wykazania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.
Ocena prawdopodobieństwa roszczenia
Uprawdopodobnienie roszczenia wymaga wykazania istnienia podstaw do przypuszczenia, że dane roszczenie w rzeczywistości istnieje oraz wykazania interesu prawnego kredytobiorcy. Natomiast to, w jaki sposób dane roszczenie zostanie uprawdopodobnione każdorazowo zależy od stanu faktycznego konkretnej sprawy. W sprawach dotyczących kredytów indeksowanych/denominowanych kursem franka szwajcarskiego sąd udzieli zabezpieczenia przede wszystkim wtedy, gdy dojdzie do przekonania, że istnieje duże prawdopodobieństwo, iż roszczenie o unieważnienie umowy o kredyt zostanie przez sąd uwzględnione.
Fakt uprawdopodobnienia danego roszczenia ocenia sąd przed wydaniem postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia na podstawie materiału dowodowego, którym co do zasady są dokumenty dołączone do takiego wniosku. Roszczenie należy uznać za uprawdopodobnione, gdy kredytobiorca wykaże słuszną podstawę do przyjęcia, że roszczenie istnieje i jest wymagalne. Z dotychczas uzyskanego doświadczenia wynika, iż do uprawdopodobnienia roszczeń i wykazania interesu prawnego kredytobiorcy w tzw. sprawach frankowych wystarcza sądom lektura samego pisma procesowego i załączonych do niego dokumentów.
Termin na wniesienie pozwu przeciw bankowi
Należy pamiętać, że w przypadku udzielenia zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym należy wnieść pozew przeciwko bankowi. Termin ten nie może być dłuższy niż dwa tygodnie. W przypadku gdy kredytobiorca nie wniesie pozwu w wyznaczonym terminie, zabezpieczenie upada, a kredytobiorca będzie nadal zobowiązany do regularnego uiszczania rat.
Choć jeszcze niedawno powództwo przeciwko bankowi było obarczone znacznym ryzkiem, to aktualnie istnieją realne szanse na wygranie takiej sprawy. Powodem odmiennego, a zarazem korzystnego dla kredytobiorców, stanowiska sądów jest przede wszystkim zmieniające się w ostatnim czasie orzecznictwo sądów krajowych, które coraz częściej wydają wyroki ustalające nieważność umowy o kredyt indeksowany/denominowany kursem CHF. Podkreślić należy, że moim zdaniem właśnie taki wyrok stanowi właściwe i pełne uregulowanie sytuacji kredytobiorców.
Zatem obecnie kredytobiorcy mają realną szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń przeciwko bankom i stwierdzenie nieważności zawartych umów. Co więcej każdorazowo warto rozważyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia kredytobiorcy, bowiem dzięki temu zostaje wyeliminowane ryzyko utraty pieniędzy, jak również trudności w windykacji należności na przyszłość.
Autor: Wioletta Kajda, konsultant podatkowy, aplikant adwokacki
