Zbycie udziału spółkowego w spółce osobowej

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 10 § 1 k.s.h. ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Ustawodawca dał tym samym wyraz zasadzie niezmienności składu personalnego wspólników spółek osobowych, chyba że wspólnicy sami wyłączyli tą zasadę w umowie spółki. Zatem w razie braku w umowie spółki unormowań odnoszących się do kwestii dopuszczalności zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika, przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę jest niedopuszczalne. 

Dla ważności umowy nie jest wymagane zachowanie formy aktu notarialnego. Co ważne, uwaga ta dotyczy także sytuacji, gdy spółka jest właścicielem nieruchomości

Warunki przeniesienia praw i obowiązków wspólnika na osobę trzecią 

Obowiązujące przepisy k.s.h. obwarowują możliwość przeniesienia praw i obowiązków wspólnika na osobę trzecią spełnieniem dwóch warunków przewidzianych w art. 10 § 1 i 2 k.s.h. Zatem aby takie przeniesienie w ogóle było możliwie, koniecznym jest zawarcie stosownej regulacji w treści umowy spółki, o czym wspomniane już zostało powyżej. Ponadto konieczne jest uzyskanie zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 10 § 2 k.s.h.). Wspólnicy mogą zatem w umowie spółki przewidzieć, iż zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika jest dopuszczalne bez konieczności uzyskiwania zgody wspólników, albo też że koniecznym jest uzyskanie zgody np. przewidzianej w umowie spółki większości. Zgoda, co do zasady, winna być udzielona na piśmie, co również może ulec modyfikacji w drodze wprowadzenia odpowiednich postanowień umownych. Wymóg formy pisemnej zastrzeżony został w przepisach k.s.h. dla celów dowodowych.

W wyniku zawarcia umowy zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej na nabywcę udziału spółkowego przechodzą wszystkie przenoszalne prawa i obowiązki wynikające z umowy spółki. Dotyczy to zarówno obowiązków wewnątrzspółkowych, jak i zobowiązań występującego wspólnika wobec osób trzecich z tytułu uczestnictwa w spółce. Warto zauważyć, że za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. 

Dla ważności umowy nie jest wymagane zachowanie formy aktu notarialnego. Co ważne, uwaga ta dotyczy także sytuacji, gdy spółka jest właścicielem nieruchomości (postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. akt IV CSK 473/10). Może być ona zatem zawarta w zwykłej formie pisemnej.

Zbycie udziału spółkowego nie zmienia umowy spółki

Warto również wskazać, że zbycie udziału spółkowego w spółce osobowej oraz związana z tym zmiana składu osobowego tej spółki nie stanowi samo w sobie zmiany umowy spółki. Postanowienia art. 10 k.s.h. przewidujące możliwość zmiany składu osobowego spółki osobowej na skutek przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce tego rodzaju nie odwołują się w żadnym zakresie do zmiany umowy spółki. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 czerwca 2018 r., I SA/Po 289/18). Spółka nie uczestniczy w transakcji zbycia, jednakże to ona musi powiadomić sąd rejestrowy o zmianie składu osobowego wspólników. Wniosek o wpis zmian do KRS składany drogą tradycyjną to koszt 350 zł.

Podsumowując – zbycie ogółu praw i obowiązków (udziału spółkowego) oznacza przeniesienie członkostwa w spółce na inną osobę, która staje się wspólnikiem w miejsce wspólnika zbywającego udział spółkowy. Należy jednocześnie odróżnić zbycie udziału spółkowego od wystąpienia wspólnika, albowiem przy zbyciu udziału spółkowego nabywca wstępuje w miejsce zbywcy ogółu praw i obowiązków w spółce i rozlicza się nim, natomiast w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki jego prawa i obowiązki co do zasady nie przechodzą na inną osobę, a wygasają. W takim przypadku wspólnik występujący rozlicza się ze spółką zgodnie z brzmieniem art. 65 k.s.h.