W odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, według art. 205 § 1 KSH, jeżeli zarząd spółki z o.o. jest wieloosobowy sposób reprezentowania określa umowa spółki, jeśli zaś umowa nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, to do składania oświadczeń w imieniu spółki konieczne jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu, łącznie z prokurentem. Z art. 205 § 3 KSH wynika, że przepisy regulujące reprezentację spółki z o.o., gdy jej zarząd jest wieloosobowy, nie wyłączają ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze.
Współdziałać z członkiem zarządu spółki kapitałowej w ramach reprezentacji mieszanej może nie tylko prokurent samodzielny, ale także każdy z prokurentów, którym udzielono prokury łącznej
Zgodnie z art. 1094§ 1 KC, prokury łącznej można udzielić kilku osobom łącznie, wobec czego każda z nich jest prokurentem, ale do skuteczności czynności prawnej, której dokonują w imieniu spółki, wymagane jest oświadczenie woli każdego z nich. Zgodnie z uzasadnieniem uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 r., III CZP 34/14 jeżeli do skuteczności złożenia oświadczenia woli w imieniu reprezentowanego wymagane jest współdziałanie co najmniej dwóch prokurentów łącznych, to drugą osobą w prokurze łącznej nie może być inna osoba niż prokurent. Przepisy ustawy lub postanowienia umowy (statutu) przewidujące możliwość reprezentowania spółki kapitałowej przez członka zarządu łącznie z prokurentem nie mogą ograniczać kompetencji prokurentów wynikającej z przepisów o prokurze.
Dalej, zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2013 r., IV CZ 64/13, to że członek zarządu może działać skutecznie w imieniu spółki kapitałowej tylko łącznie z innym członkiem zarządu lub prokurentem, nie pozbawia osób, którym udzielono prokury łącznej, możliwości działania wspólnie w imieniu spółki kapitałowej, bez konieczności współdziałania z nimi członka zarządu. Reprezentacja mieszana stanowi formę ograniczenia zarządu, a nie prokurenta. Działanie prokurenta łącznie z członkiem zarządu nie zmienia ani jego statusu, ani tym bardziej zakresu umocowania. Skoro zatem w danej spółce udzielono prokury dwóm osobom, ustanawiając wyraźnie prokurę łączną, to nie ma żadnych podstaw do stwierdzenia, że do skuteczności czynności prawnej, której dokonują w imieniu spółki, niezbędne jest oprócz oświadczenia woli każdego z nich, także oświadczenie woli członka zarządu spółki. Tego rodzaju wymóg stanowiłby ograniczenie praw prokurentów łącznych wynikających z przepisów o prokurze, co w świetle art. 205 § 3 KSH jest niedopuszczalne.
Zgodnie z powyższą informacją, oprócz wyłącznego zastępstwa spółki handlowej przez prokurenta (prokurentów), przepisy kodeksu spółek handlowych, przewidują reprezentację spółki handlowej przez prokurenta łącznie z członkiem zarządu (w wypadku spółki kapitałowej) lub łącznie ze wspólnikiem (w wypadku spółki osobowej). Chodzi tu o tzw. reprezentację mieszaną. Według przepisów KSH, jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa jej statut/umowa, jeśli zaś statut/umowa tego nie czyni, do składania oświadczeń w imieniu spółki konieczne jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.
W przypadku spółek akcyjnych artykuł 373 § 3 KSH przewiduje, że przepisy regulujące reprezentację spółki akcyjnej, gdy jej zarząd jest wieloosobowy, nie wyłączają ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze. Z przepisu tego wynika kilka doniosłych konsekwencji.
Przede wszystkim należy stwierdzić, że posiadanie przez spółkę kapitałową wieloosobowego zarządu, którego członkowie mają ją reprezentować łącznie, nie ogranicza jej możliwości do ustanowienia prokury łącznej. Spółka kapitałowa o wspomnianym sposobie jej reprezentacji przez zarząd może zatem udzielić tak prokury łącznej, jak i prokury oddzielnej, w szczególności władna jest powołać jednego tylko prokurenta.
Po drugie, przepisy ustawy lub postanowienia umowy (statutu) przewidujące możliwość reprezentowania spółki kapitałowej przez członka zarządu łącznie z prokurentem nie ograniczają kompetencji prokurentów wynikającej z przepisów o prokurze. To zatem, że członek zarządu może działać skutecznie w imieniu spółki kapitałowej tylko łącznie z innym członkiem zarządu lub prokurentem, nie pozbawia osoby, której udzielono prokury oddzielnej, możliwości skutecznego samodzielnego działania w imieniu spółki kapitałowej w charakterze prokurenta. Podobnie osoby, którym udzielono prokury łącznej, mogą jako prokurenci działać wspólnie w imieniu spółki kapitałowej, bez konieczności współdziałania z nimi członka zarządu.
Kolejną kwestią na którą warto zwrócić uwagę jest to, że współdziałać z członkiem zarządu spółki kapitałowej w ramach reprezentacji mieszanej może nie tylko prokurent samodzielny, ale także każdy z prokurentów, którym udzielono prokury łącznej.
Autor: Maciej Tuszyński
Legal Manager w Departamencie Prawnym. Adwokat, członek Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, absolwent wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w prawie spółek handlowych oraz w prawie cywilnym. Posiada doświadczenie zawodowe, które obejmuje prowadzenie sporów sądowych oraz wszechstronne doradztwo prawne w zakresie bieżącej obsługi podmiotów gospodarczych, w szczególności spółek prawa handlowego. W ramach pracy w kancelarii jego praktyka koncentruje się na sprawach korporacyjnych, cywilnych i gospodarczych.
