1. Dotychczasowe zasady opodatkowania dochodów spółek komandytowych
Do 31 grudnia 2020 r. spółka komandytowa nie była odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, będąc tzw. spółką transparentną podatkowo. Oznacza to, że dochody osiągnięte przez spółkę komandytową nie były opodatkowane podatkiem dochodowym na poziomie samej spółki (jak to ma miejsce przykładowo w stosunku do dochodów spółki z o.o., spółki akcyjnej czy spółki komandytowo-akcyjnej) lecz wyłącznie na poziomie jej wspólników, proporcjonalnie do udziału w zysku posiadanego przez danego wspólnika. Na sposób opodatkowania uzyskanych dochodów nie wpływał przy tym status wspólnika w spółce komandytowej, tj. dochód przypadający na wspólnika opodatkowany był w taki sam sposób, bez względu na to, czy wspólnik miał w danej spółce status komplementariusza (wspólnika odpowiadającego za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem) czy też komandytariusza (wspólnika odpowiadającego za zobowiązania spółki do wysokości sumy komandytowej).
Przykład
Spółka komandytowa osiągnęła w roku podatkowym 2020 przychód ze sprzedaży towarów i usług w wysokości 2 000 000 zł. Koszty uzyskania przychodu wyniosły 1 000 000 zł. Spółka ma dwóch wspólników, którymi są osoby fizyczne. Każdemu wspólnikowi przysługiwało prawo do 50% zysków spółki komandytowej. Obydwaj wspólnicy korzystają z opodatkowania tzw. podatkiem liniowym w wysokości 19% (art. 30c ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych3, dalej: u.p.d.o.f.).
Osiągnięte dochody nie podlegały (do 31 grudnia 2020 r.) opodatkowaniu na poziomie spółki (jako dochody spółki), lecz były dzielone pomiędzy wspólników i opodatkowane dopiero na poziomie wspólników (jako dochody wspólników).
Jeżeli dany wspólnik był wspólnikiem w kilku spółkach komandytowych, z których jedne osiągały zysk, a drugie ponosiły stratę bądź też – jeżeli poza spółką komandytową prowadził także jednoosobową działalność gospodarczą, w której odnotował stratę, dla potrzeb rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych wspólnika – dochody te i straty łączyło się. Skutkowało to tym, że dochód uzyskany z jednej spółki komandytowej mógł być przez wspólnika obniżony o stratę z innej spółki komandytowej lub stratę z jednoosobowej działalności gospodarczej.
2. Nowe zasady opodatkowania spółek komandytowych
2.1. Opodatkowanie dochodu na poziomie spółki
Od 1 stycznia 2021 r. dochody osiągane z działalności prowadzonej w formie spółki komandytowej opodatkowane są także na poziomie samej spółki, która stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Powyższe wynika ze znowelizowanego art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych4 (dalej: u.p.d.o.p.). i dotyczy wszystkich spółek komandytowych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wysokość uzyskanych przychodów, status prawny wspólników czy też rok podatkowy.
Objęcie spółki komandytowej zakresem u.p.d.o.p. oznacza, że spółka taka – podobnie jak dotychczas spółki kapitałowe oraz spółki komandytowo-akcyjne – jest obecnie zobowiązana:
1) z tytułu prowadzonej działalności – ustalać dochód spółki do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, obliczany jako nadwyżka przychodów z poszczególnych źródeł nad kosztami ich uzyskania,
2) obliczać i płacić od tego dochodu podatek dochodowy od osób prawnych.
Osiągnięty przez spółkę dochód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym według stawki 19%. Jeżeli spółka komandytowa spełnia warunki pozwalające na uznanie jej za tzw. małego podatnika (tj. uzyskana przez nią wartość przychodu ze sprzedaży wraz z VAT nie przekroczyła w 2020 r. kwoty 8 747 000 zł – równowartość kwoty 2 000 000 euro przeliczonej na złote polskie według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, tj. na 1 października 2020 r.), do momentu przekroczenia w 2021 r. limitu przychodów netto w wysokości 9 097 000 zł (równowartość kwoty 2 000 000 zł przeliczonej na złote polskie według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy tego roku, tj. na 4 stycznia 2021 r.), dla dochodów innych niż dochody z zysków kapitałowych, spółka ta będzie mogła stosować stawkę podatku 9%. Po przekroczeniu tej kwoty spółka komandytowa zobowiązana jest płacić podatek dochodowy według stawki 19%. Spółka komandytowa spełniająca warunek bycia małym podatnikiem ma również możliwość wpłacania kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych.
2.2. Opodatkowanie dochodu komplementariusza
Od 1 stycznia 2021 r. wszyscy wspólnicy spółki komandytowej będą kwalifikowali uzyskane przez siebie dochody z tytułu udziału w zyskach spółki komandytowej jako dochody z udziału w zyskach osób prawnych, czyli na zasadach analogicznych, jak ma to miejsce w odniesieniu do dywidendy ze spółek z o.o. czy spółek akcyjnych. Oznacza to, że dochodów tych nie będzie już można łączyć z dochodami z tzw. pozostałych źródeł, nawet jeśli na poziomie spółki komandytowej dany dochód został osiągnięty z tego właśnie źródła.
W przypadku komplementariusza będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych będzie miał w tym zakresie zastosowanie art. 22 ust. 1a-1e u.p.d.o.p., zgodnie z którym:
1) od przychodów uzyskiwanych przez komplementariusza z tytułu udziału w zyskach spółki komandytowej mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustala się podatek w wysokości 19% uzyskanego przychodu,
2) ustalony w ww. sposób zryczałtowany podatek pomniejsza się o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od tej spółki obliczonego zgodnie z art. 19 u.p.d.o.p. za rok podatkowy, z którego przychód z tytułu udziału w zysku został uzyskany, przy czym kwota pomniejszenia nie może przekroczyć kwoty podatku obliczonego zgodnie z ogólnymi zasadami.
Powyższe oznacza, że jeśli tylko spółka komandytowa nie będzie korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych, w praktyce komplementariusz nie zapłaci zryczałtowanego podatku od otrzymanego udziału w zysku.
Przykład
Spółka komandytowa uzyskała w 2022 r. dochód w wysokości 1 000 000 zł. Jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych zapłaciła od tego dochodu podatek według stawki 19%, tj. 190 000 zł. Kwotę zysku pozostałego po opodatkowaniu (810 000 zł) podzielono między wspólników. Komplementariuszowi posiadającemu 50% udziału w zysku spółki komandytowej przypadł zysk w kwocie 405 000 zł. Od tego zysku spółka komandytowa powinna potrącić zryczałtowany podatek dochodowy obliczony jako 19% × 405 000 zł = 76 950 zł, przy czym kwotę tę powinna pomniejszyć o przypadający na komplementariusza podatek dochodowy od osób prawnych zapłacony już wcześniej przez spółkę, który to podatek w omawianym przykładzie wynosi 95 000 zł (190 000 zł × 50%). Oznacza to, że w praktyce z tytułu wypłaty zysku komplementariuszowi spółka nie potrąci mu podatku dochodowego (bowiem 76 950 zł < 95 000 zł). Podatek od tego dochodu zostanie zapłacony jako podatek płacony przez spółkę. Zysk netto osiągnięty przez komplementariusza wyniesie 405 000 zł.
Analogiczne regulacje mają zastosowanie w sytuacji, gdy komplementariuszem spółki komandytowej jest osoba fizyczna (art. 30a ust. 6a-6e u.p.d.o.f.), w odniesieniu do której przychód z tytułu udziału w spółce komandytowej będzie kwalifikowany jako przychód z kapitałów pieniężnych (art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f.).
Ważne: od 1 stycznia 2021 r. dochody z tytułu udziału osoby fizycznej w spółce komandytowej nie stanowią już dochodów ze źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., tj. dochodów ze źródła pozarolnicza działalność gospodarcza. Dochodów tych nie można już zatem łączyć z dochodami lub stratami osiągniętymi przez podatnika z tytułu prowadzenia przezeń jednoosobowej działalności gospodarczej lub udziałów w spółce cywilnej, jawnej czy partnerskiej.
2.3. Opodatkowanie dochodu komandytariusza
Kwalifikowanie dochodu uzyskanego z udziału w spółce komandytowej jako dochodu z udziału w zyskach osób prawnych (tj. u podatników podatku dochodowego od osób fizycznych jako przychodów z kapitałów pieniężnych, odpowiednio – u podatników podatku dochodowego od osób prawnych
przychodu z zysków kapitałowych) będzie miało zastosowanie także w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych przez komandytariuszy. W przeciwieństwie jednak do zysku wypłacanego komplementariuszowi, w przypadku wypłaty zysku na rzecz komandytariusza, spółka komandytowa nie będzie mogła dokonać pomniejszenia pobieranego z tego tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego (w zależności od statusu prawnego komandytariusza – będzie to zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych lub zryczałtowany podatek dochodowy od osób prawnych) o podatek dochodowy zapłacony przez samą spółkę. Dojdzie więc w tym zakresie do dwupoziomowego opodatkowania tego samego dochodu – raz na poziomie spółki komandytowej, drugi raz na poziomie komandytariusza takiej spółki.
Przykład
Spółka komandytowa uzyskała w 2022 r. dochód w wysokości 1 000 000 zł. Jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych zapłaciła od tego dochodu podatek według stawki 19%, tj. 190 000 zł. Kwotę zysku pozostałego po opodatkowaniu (810 000 zł) podzielono między wspólników. Komandytariuszowi posiadającemu 50% udziału w zysku spółki komandytowej przypadł zysk w kwocie 405 000 zł. Od tego zysku spółka komandytowa, jako płatnik, powinna potrącić dodatkowo zryczałtowany podatek dochodowy obliczony jako iloczyn 19% × 405 000 zł = 76 950 zł. Zysk netto osiągnięty przez komandytariusza wyniesie 328 050 zł.
Aby zmniejszyć – w pewnym zakresie – dodatkowe obciążenia podatkowe powstałe po stronie komandytariuszy wskutek uznania spółki komandytowej za podatnika podatku dochodowego, ustawodawca zdecydował się wprowadzić dla części przychodów komandytariusza zwolnienie od podatku dochodowego. Zwolnienie ma zastosowanie zarówno wtedy, gdy komandytariuszem jest osoba fizyczna, jak i wówczas, gdy jest nim osoba prawna. W przypadku komandytariuszy będących osobami fizycznymi wynika ono z nowo dodanego art. 21 ust. 1 pkt 51a u.p.d.o.f., a w przypadku komandytariuszy będących osobami prawnymi takie zwolnienie jest ujęte w nowo dodanym art. 22 ust. 4e u.p.d.o.p. Zgodnie z tymi przepisami, zwalnia się od podatku dochodowego:
1) kwotę stanowiącą 50% przychodów uzyskanych przez komandytariusza z tytułu udziału w zyskach w spółce komandytowej mającej siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej,
2) nie więcej jednak niż 60 000 zł w roku podatkowym – odrębnie z tytułu udziału w zyskach w każdej takiej spółce komandytowej, w której podatnik jest komandytariuszem.
Ważne: komandytariusz spółki komandytowej będzie mógł skorzystać ze zwolnienia od podatku w wysokości 50% uzyskanego przezeń przychodu z tytułu udziału w zyskach spółki, nie więcej jednak niż 60 000 zł rocznie. Zwolnienie będzie można stosować odrębnie dla każdej spółki, w której podatnik jest komandytariuszem.
Wyżej wymienione zwolnienie nie będzie miało jednak zastosowania w sytuacji, gdy istniejące pomiędzy wspólnikami spółki komandytowej powiązania lub sposób kierowania spółką wskazywać będą na „optymalizacyjny” charakter założenia i prowadzenia takiej spółki przez wspólników. Zgodnie z art. 21 ust. 40 u.p.d.o.f. – odpowiednio art. 22 ust. 4f u.p.d.o.p. – taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku, gdy komandytariusz:
1) posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
2) jest członkiem zarządu:
a) spółki posiadającej osobowość prawną lub spółki kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
b) spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
3) jest podmiotem powiązanym – w rozumieniu przepisów o cenach transferowych – z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej.
3. Możliwość odroczenia stosowania nowych zasad opodatkowania do 1 maja 2021 r.
Jakkolwiek zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy zmieniającej w przypadku spółek komandytowych, które uzyskały status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych z dniem 1 stycznia 2021 r. oraz w zakresie opodatkowania przychodów i kosztów uzyskiwanych z tych spółek przez ich wspólników, nowe regulacje stosuje się od 1 stycznia 2021, to jednak spółki komandytowe mogą postanowić, że one same oraz ich wspólnicy będą stosować nowe przepisy dopiero od 1 maja 2021 r. Możliwość taką przewiduje art. 12 ust. 2 ustawy zmieniającej, zgodnie z którym spółka komandytowa może postanowić, że nowe zasady opodatkowania stosuje się do tej spółki oraz przychodów i kosztów związanych z uczestnictwem w tej spółce począwszy od 1 maja 2021 r. W takim przypadku spółka komandytowa uzyskuje status podatnika podatku dochodowego od osób prawnych z dniem 1 maja 2021 r.
Ważne: spółka komandytowa może postanowić, że nowe zasady opodatkowania stosuje się do tej spółki oraz przychodów i kosztów związanych z uczestnictwem w tej spółce począwszy od 1 maja 2021 r.
Do skuteczności takiego postanowienia nie jest wymagana żadna szczególna forma ani też przekazanie jakiejkolwiek informacji organowi podatkowemu. Z uwagi na przepisy ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych5 (dalej: k.s.h.) należałoby rozważyć przyjęcie takiego postanowienia w drodze uchwały wspólników, a dla bezpieczeństwa w zakresie wykazania, że przedmiotowe postanowienie o przesunięciu terminu rozpoczęcia stosowania nowych przepisów zostało podjęte przed 1 stycznia 2021 r., tj. przed dniem, w którym spółka komandytowa z mocy prawa stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, należałoby rozważyć złożenie kopii uchwały w urzędzie skarbowym bądź też podjęcie uchwały w taki sposób, aby nie było wątpliwości co do daty dokonania tej czynności (przykładowo: podjęcie uchwały w obecności notariusza lub przy wykorzystaniu podpisu elektronicznego).
Z dniem poprzedzającym dzień uzyskania przez spółkę komandytową statusu podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, spółka ta jest obowiązana do zamknięcia ksiąg rachunkowych. Jeżeli ostatni dzień roku obrotowego spółki komandytowej przypada w okresie od 31 grudnia 2020 r. do 31 marca 2021 r., spółka ta może nie zamykać ksiąg rachunkowych na ten dzień i kontynuować rok obrotowy do 30 kwietnia 2021 r. (art. 12 ust. 2 i 3 ustawy zmieniającej). Jednocześnie z art. 17 ustawy zmieniającej wynika, że podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy i rozpoczął się przed 1 stycznia 2021 r., a zakończy po 31 grudnia 2020 r., stosują do końca przyjętego przez siebie roku podatkowego przepisy dotychczasowe.
W ustawie zmieniającej wskazano również na to, że spółka komandytowa kontynuuje dokonaną przed dniem, w którym stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, wycenę wartości podatkowej składników majątkowych, w szczególności w zakresie dotyczącym wartości początkowej środków trwałych oraz WNiP, przyjętej metody amortyzacji, stawek oraz okresu amortyzacji, a także wysokości odpisów amortyzacyjnych uprzednio dokonanych od tych środków trwałych oraz WNiP, oraz – stosując przepisy u.p.d.o.f. oraz u.p.d.o.p. w ich nowym brzmieniu – uwzględnia zdarzenia zaistniałe przed dniem, w którym stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, mające wpływ na wysokość jej zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych.
4. Przychód ze spółki komandytowej a danina solidarnościowa
Zmiana przepisów w zakresie opodatkowania spółek komandytowych podatkiem dochodowym skutkuje także zmianą w zakresie opodatkowania zysków wspólników spółki komandytowej daniną solidarnościową, o której mowa w art. 30h u.p.d.o.f. Daninę solidarnościową płacą osoby o dochodach przekraczających 1 000 000 zł rocznie. Wynosi ona 4% od nadwyżki ponad 1 000 000 zł, a przy jej wyliczeniu uwzględnia się:
1) dochody opodatkowane według skali podatkowej, np. dochody z pracy, z działalności gospodarczej, z rent, emerytur, działalności wykonywanej osobiście, z praw autorskich (na zasadach określonych w art. 27 ust. 1, 9 i 9a u.p.d.o.f.),
2) dochody z zysków kapitałowych opodatkowanych według stawki 19%, tj. dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z tytułu zbycia udziałów, akcji itp. (art. 30b u.p.d.o.f.),
3) dochody z działalności gospodarczej i z działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowane podatkiem liniowym (art. 30c u.p.d.o.f.) oraz
4) dochody z zagranicznej spółki kontrolowanej, opodatkowane według stałej stawki 19% (art. 30f u.p.d.o.f.).
Przy wyliczaniu daniny solidarnościowej nie bierze się więc pod uwagę:
1) przychodów opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem, np. dywidend, odsetek (art. 30a u.p.d.o.f.),
2) dochodów z odpłatnego zbycia nieruchomości (art. 30e u.p.d.o.f.),
3) zagranicznych dochodów, które w Polsce są zwolnione od podatku z uwagi na zastosowanie metody unikania podwójnego opodatkowania w postaci wyłączenia z progresją (art. 27 ust. 8 u.p.d.o.f.), jak również
4) przychodów opodatkowanych w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz w formie karty podatkowej.
Do końca 2020 r. przychody wspólnika spółki komandytowej klasyfikowane były jako przychody ze źródła pozarolnicza działalność gospodarcza, i jako takie
podlegały daninie solidarnościowej. Od 1 stycznia 2021 r., w związku z tym, że nie będą już one traktowane jako przychody z działalności gospodarczej, lecz jako przychody z kapitałów pieniężnych (z udziałów w zyskach osób prawnych) – przychody te nie będą podlegały daninie solidarnościowej.
_________________________________________________________
1 Ustawa z 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2020 poz. 2123.
2 Druk RP IX Nr 642.
3 Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. Dz.U. 2020 poz. 1426 z późn. zm.
4 Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, t.j. Dz.U. 2020 poz. 1406.
5 Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, t.j. Dz.U. 2020 poz. 1526.
Podstawa prawna:
art. 1 ust. 3 pkt 1, art. 19, 22 u.p.d.o.p
art. 5a pkt 28 lit. c, art. 21, 30h u.p.d.o.f.
Artykuł pochodzi z książki Wydawnictwa C.H. Beck „Przegląd zmian podatkowych 2021”, https://www.ksiegarnia.beck.pl/ 19763-przeglad-zmian-podatkowych-2021-agnieszka-bienkowska
