languageRU      languageEN      internationalInternational        phoneZadzwoń do nas: 22 276 61 80

Jesteś tutaj:Start/O RB/Doradztwo Prawne i Podatkowe RB Biuletyn/Numer 27 - Doradztwo Prawne i Podatkowe RB Biuletyn/Uwolnienie się przez członka zarządu Sp. z o.o. od odpowiedzialności za jej zobowiązania na podstawie przesłanki zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie lub niezgłoszenia tego wniosku bez swojej winy
środa, 25 listopad 2020 13:45

Uwolnienie się przez członka zarządu Sp. z o.o. od odpowiedzialności za jej zobowiązania na podstawie przesłanki zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie lub niezgłoszenia tego wniosku bez swojej winy

Członkowie zarządu spółki z o.o. mogą w określonych przypadkach ponosić solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w której pełnią lub pełnili funkcję, zgodnie bowiem z art. 299 § ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych1 (dalej: k.s.h.), jeżeli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Choć od odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 § 1 k.s.h., członek zarządu może się co prawda uwolnić – m.in. w przypadku, gdy wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości albo że niezgłoszenie takiego wniosku nastąpiło nie z jego winy2 – to w praktyce często toczą się w sądach spory o to, czy osoba będąca piastunem organu spółki z o.o. dochowała obowiązku złożenia wniosku o upadłość we właściwym czasie oraz czy niezgłoszenie wniosku miało miejsce bez winy tej osoby. Na pierwszym planie tych sporów często pojawia się pojęcie niewypłacalności dłużnika, bowiem to od wystąpienia stanu niewypłacalności spółki zależy, czy aktualizował się obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, a jeżeli nie uczyniono temu obowiązkowi zadość, to czy członek zarządu będzie ponosił solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki wraz z nią.

 

1. Wprowadzenie

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie problematyki uwolnienia się przez członka zarządu sp. z o.o. od odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie przesłanki zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie lub niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości bez swojej winy. Upadłość, zgodnie z art. 10 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe3 (dalej: p.u.) ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Niewypłacalność dłużnika stanowi podstawę do ogłoszenia upadłości, co wiąże się z obowiązkiem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 21 ust. 1 p.u., w myśl którego dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie taki wniosek. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, to na podstawie art. 21 ust. 2 p.u. obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

Złożenie wniosku o zgłoszenie upadłości we właściwym czasie lub niezgłoszenie wniosku o takie ogłoszenie bez winy członka zarządu stanowi, w myśl art. 299 § 2 k.s.h., warunek uwolnienia się członka zarządu od solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.

Mając na celu zwięzłą analizę tak nakreślonego zagadnienia i jego praktyczny wymiar, autor niniejszej publikacji w pierwszej kolejności poświęca uwagę podstawom prawnym obowiązku złożenia przez członka zarządu spółki z o.o. wniosku o upadłość spółki, pozytywnym przesłankom ogłoszenia upadłości, by następnie omówić zasady odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za zobowiązania spółki. Końcową część publikacji stanowi analiza podstaw uwolnienia się przez członka zarządu spółki z o.o. od odpowiedzialności za zobowiązania spółki na podstawie przesłanki zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie lub niezgłoszenia takiego wniosku bez swojej winy, ze szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa sądowego w tym zakresie.

2. Podstawy prawne obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości przez członka zarządu spółki z o.o.

Normatywne podstawy obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości znajdują się w art. 21 p.u. Ogólną zasadę w tym zakresie stanowi art. 21 ust. 1 p.u., w myśl którego dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o takie ogłoszenie. W przypadku członków zarządu spółki z o.o. znajdzie natomiast zastosowanie art. 21 ust. 2 p.u., który stanowi, że jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, to obowiązek, o którym mowa w ust. 1 spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

W powyższym kontekście warto wskazać, że zgodnie z art. 201 § 1 k.s.h. to zarząd prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje, a w myśl art. 208 § 3 k.s.h. każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Dodatkowo, w myśl art. 204 § 1 k.s.h. prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. W związku z powyższym należy stwierdzić, że obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości spoczywa na członku zarządu spółki z o.o., ponieważ ma on prawo do prowadzenia jej spraw i do jej reprezentowania na podstawie ustawy.

3. Pozytywne przesłanki ogłoszenia upadłości

Pozytywną przesłankę upadłości stanowi niewypłacalność dłużnika, z której to przesłanki z kolei możemy wywieść dwa dalsze podtypy niewypłacalności. Subprzesłanki te są od siebie niezależne i wystarczy, by spełniła się jedna z nich, aby zaistniała podstawa do ogłoszenia upadłości. Jedna z nich ma charakter uniwersalny i odnosi się do wszystkich dłużników, natomiast konstrukcja drugiej z przesłanek opiera się na sytuacji, w której występuje przewaga wartości zobowiązań nad majątkiem.

Na gruncie p.u. wyróżnia się także negatywne przesłanki upadłości, od których zależy to, czy sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, niemniej jednak materia ta wykracza poza zakres rozważań niniejszej publikacji. Pozytywne przesłanki upadłości ustanowiono w art. 11 p.u. Pierwszą ze wspomnianych już subprzesłanek (podstawową) upadłości odnaleźć można w art. 11 ust. 1 p.u., w myśl którego dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywana swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Wspomnianą regulację uzupełnia art. 11 ust. 1a p.u., który ustanawia domniemanie, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych i dotyczy to zarówno zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych4. W orzeczeniu z 15 maja 2019 r. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny nie ma znaczenia to, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych, czy tylko niektórych z nich. Nie ma też znaczenia wielkość niewykonanych przez dłużnika zobowiązań5.

W przywołanym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił uwagę, że dla określenia, czy istnieją podstawy ogłoszenia upadłości istotne znaczenie ma wyłącznie to, czy dłużnik nie wykonuje wymagalnych zobowiązań, a ustawodawca nie powiązał stanu niewypłacalności ze stanem majątku dłużnika, lecz z konkretnym zaniechaniem, zaprzestaniem płacenia długów.

Nawet niewykonywanie przez dłużnika zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność w rozumieniu tego przepisu. Przyczyna niewypłacalności, związana z zaprzestaniem wykonywania wymagalnych zobowiązań sprawia, że badanie „właściwego czasu” na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości z tego właśnie powodu nie wymaga analizy stanu majątku spółki i tego, czy zobowiązania przekraczają jego wartość. W takim przypadku istotny jest obiektywny stan nieuregulowania wymagalnych zobowiązań. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wówczas, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn6.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 19 marca 2019 r., stan niewykonywania zobowiązań z powodu utraty zdolności do ich realizacji dotyczy zobowiązań wymagalnych, w tym wielomiesięcznych zaległości składkowych, i nie zawsze zależy od występowania kilku (co najmniej dwóch) wierzycieli niewykonywanych zobowiązań7. W przytoczonym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że odmienna wykładnia jest wykluczona, gdyż każdy i choćby jeden wierzyciel nie może być bezpodstawnie i bezzasadnie pozbawiony możliwości ochrony prawnej swoich wierzytelności o istotnych niekiedy wartościach i finalnie podkreśla, że w takiej prawidłowej ocenie stanu niewypłacalności dłużnika na podstawie art. 11 ust. 1 p.u. ważna jest utrata zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych bez względu na ich wartość, chociaż krótkotrwałe lub przemijające zaległości w regulowaniu takich długów na ogół nie uzasadniają ogłoszenia upadłości (art. 11 ust. 1a i ust. 2 p.u.).

Druga z pozytywnych subprzesłanek upadłości przesłanek ma charakter uzupełniający oraz odnosi się do osób prawnych i określonych jednostek organizacyjnych. Reguluje ją art. 11 ust. 2 p.u., zgodnie z którym dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

U podstaw regulacji art. 11 ust. 2 p.u. leży bezpieczeństwo wierzycieli, to zaś ocenić można tylko w kontekście realnej wartości majątku dłużnika, nie zaś zapisów księgowych. Nie wystarczy mechaniczne zestawienie kwot wynikających z bilansu, niezbędna jest rzeczywista ocena kondycji spółki, zaś użytych w tym przepisie pojęć zarówno „zobowiązań”, jak i „majątku” nie można całkowicie utożsamiać z pojęciami „aktywów” i „pasywów”8.

Do majątku, o którym mowa w art. 11 ust. 2 p.u., nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości. Do zobowiązań pieniężnych, o których stanowi ust. 2, nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, o których mowa w art. 342 ust. 1 pkt 4 (art. 11 ust. 4 p.u.).

Należy mieć na uwadze, analizując omawianą przesłankę, że na podstawie art. 11 ust. 5 p.u. domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

4. Zasady odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za zobowiązania spółki

Podstawę odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. za zobowiązania spółki stanowi art. 299 § 1 k.s.h., w myśl którego, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Odpowiedzialność członków zarządu, o której mowa w tym przepisie, ma charakter opartej na ustawie swoistej odpowiedzialności odszkodowawczej, której celem jest zagwarantowanie wierzycielom spółki dodatkowej ochrony w przypadku, gdy egzekucja wszczęta przeciwko spółce nie doprowadziła do zaspokojenia ich wierzytelności z powodów zawinionych przez członków zarządu spółki9.

Dla przypisania odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. konieczne jest wykazanie trzech przesłanek: istnienia wierzytelności względem spółki, pełnienia przez pozwanego funkcji członka zarządu oraz bezskuteczności egzekucji wobec spółki.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku z 29 października 2019 r. stwierdził, że odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h. podlegają członkowie zarządu spółki od chwili ich powołania, niezależnie od tego, czy zostali formalnie zgłoszeni do rejestru przedsiębiorców10.

W kontekście przesłanki istnienia wierzytelności względem spółki należy zauważyć, że do przyjęcia odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h. wystarczy istnienie zobowiązania w czasie sprawowania funkcji członka zarządu; nie jest konieczne, aby w tym okresie zobowiązanie było wymagalne11.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że bezskuteczność egzekucji należy rozumieć jako niemożność uzyskania zaspokojenia z całego majątku spółki, a nie tylko pewnych jego składników. W wyroku z 30 maja 2008 r. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że jeśli po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji okaże się, że wierzyciel może jednak uzyskać zaspokojenie od spółki (w sprawie, w której pogląd ten został sformułowany, po umorzeniu postępowania egzekucyjnego niewypłacalna spółka połączyła się z inną spółką i stan majątkowy dłużnika uległ zasadniczej zmianie), brak jest podstaw do przyjęcia, że zachowuje on prawo do żądania zaspokojenia z majątku członków zarządu spółki12.

W uzasadnieniu wyroku z 28 listopada 2018 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku wskazał, że jednak nie w każdej sytuacji konieczne będzie wszczęcie egzekucji, jeżeli bowiem z okoliczności sprawy w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że spółka nie ma żadnego majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie, prowadzenie egzekucji przeciwko spółce nie jest potrzebne13. W przywołanym orzeczeniu Sąd podkreślił, że chodzi o niebudzącą wątpliwości nieściągalność wierzytelności od samej spółki, to jest o stan, w którym z okoliczności sprawy wynika niezbicie, iż spółka nie ma majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności. Bezskuteczność egzekucji stanowi więc taki stan majątkowy spółki, o którym wiadomo, że egzekucja z majątku spółki nie doprowadzi do zaspokojenia wierzyciela.

W podobnym tonie ponownie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie, tym razem w wyroku z 8 kwietnia 2019 r., w uzasadnieniu którego określił, że wierzyciel nie musi wykazywać, iż wyczerpał wszelkie sposoby egzekucji – przepis wymaga jedynie wykazania bezskuteczności egzekucji za pomocą dostępnych i przekonujących środków dowodowych14. W uzasadnieniu wyroku z 6 marca 2019 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie podkreślił natomiast, że wierzyciel pozywający członka zarządu spółki z o.o. powinien legitymować się co najmniej tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce, z którego wynika należne wierzycielowi świadczenie od spółki. W przypadku, gdy tytuł ten przybiera postać prawomocnego orzeczenia zasądzającego świadczenie w sprawie wszczętej przeciwko spółce, pozwany członek zarządu nie może podnieść skutecznego zarzutu dotyczącego istnienia zobowiązania spółki i jego wysokości15. Sąd Apelacyjny w Warszawie w treści uzasadnienia przywołanego orzeczenia stwierdził jednak także, że jeżeli powód (wierzyciel) posiada wyłącznie tytuł egzekucyjny w postaci złożonego w formie aktu notarialnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji przez dłużnika na rzecz wierzyciela, to pozwany był uprawniony do kwestionowania istnienia zobowiązania stwierdzonego tym tytułem i jego wysokości.

5. Przesłanki uwolnienia się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez członka zarządu spółki – zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie lub niezgłoszenie takiego wniosku bez winy członka zarządu

W myśl art. 299 § 2 k.s.h. członek zarządu może uwolnić się od solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. w przypadku bezskutecznej egzekucji z jej majątku (odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 § 1 k.s.h.) między innymi wtedy, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości albo że niezgłoszenie tego wniosku nastąpiło nie z jego winy.

Oznacza to, że ciężar dowodu wykazania (udowodnienia) jednej z przesłanek uwalniających członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki spoczywa właśnie na członku zarządu.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 27 marca 2018 r., taki rozkład ciężaru dowodu jest uzasadniony tym, że wierzyciele na ogół nie znają stanu interesów spółki, wiedzy w tym zakresie można natomiast wymagać od członków zarządu, a ustawodawca posługuje się w tym zakresie wymogiem udowodnienia przesłanek egzoneracyjnych, a nie tylko ich uprawdopodobnienia i należy w tym zakresie stosować szczegółowe przepisy o postępowaniu dowodowym z ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego16 (t.j. Dz.U. 2020 poz. 1575).

5.1. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie

Zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h. członek zarządu spółki kapitałowej może uwolnić się od solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdy wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, a kluczowe znaczenie w tym przypadku ma pojęcie „właściwego czasu”. W orzecznictwie przyjmuje się, że choć pojęcie czasu właściwego do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości powinno być interpretowane z uwzględnieniem przepisów prawa upadłościowego, to nie można przenosić na grunt art. 299 § 2 k.s.h. wprost wymagania, aby przez „czas właściwy” rozumieć dochowanie terminu określonego w art. 21 ust. 1 p.u. W orzecznictwie wskazuje się ponadto, że pojęcie właściwego czasu w kontekście art. 299 § 2 k.s.h. należy rozumieć jako taki moment, kiedy co prawda już wszystkich wierzycieli nie da się zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na co najmniej częściowe zaspokojenie jej wierzycieli w postępowaniu upadłościowym17.

Prowadzi to do wniosku, że czasem właściwym na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. jest czas, gdy wprawdzie dłużnik spłaca jeszcze niektóre długi, ale wiadomo już, że ze względu na brak środków nie będzie mógł zaspokoić wszystkich swoich wierzycieli.

Właściwym na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest czas, gdy dłużnik spłaca niektóre długi, ale wiadomo, że ze względu na swą sytuację nie będzie mógł zaspokoić wszystkich swoich wierzycieli18, a w konsekwencji, za „właściwy czas” w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. nie może być uznany moment, gdy spółka jest już bankrutem19.

5.2. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości bez winy członka zarządu

Zgodnie z art. 299 § 2 członek zarządu spółki kapitałowej może uwolnić się od solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdy wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy. Należy mieć na uwadze, że w tym zakresie konstrukcja art. 299 k.s.h. wprowadza domniemanie winy członka zarządu, ponieważ członek zarządu spółki z o.o. zobowiązany jest do dochowania staranności uwzględniającej zawodowy charakter jego działalności. W przypadku niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w czasie właściwym, to na członku zarządu spoczywa ciężar wykazania braku jego winy.

W orzecznictwie przeważa pogląd, że tylko taka sytuacja faktyczna, która rzeczywiście i obiektywnie uniemożliwia uczestniczenie w czynnościach zarządzania sprawami spółki może uzasadniać wniosek o istnieniu niezawinionych okoliczności zwalniających członka zarządu od odpowiedzialności20.

Brak winy członka zarządu będzie więc miał miejsce w takich wyjątkowych sytuacjach, jak długotrwała choroba czy niedopuszczenie do informacji dotyczących spółki, pod warunkiem jednak podejmowania czynności zmierzających do uzyskania wiedzy o stanie finansowym spółki. Wykonywanie przez członków zarządu spółki ich zadań z należytą starannością powinno być jednoznaczne z ich orientacją co do kondycji finansowej spółki. Działania członka zarządu zmierzające do pozyskania środków finansowych w celu spłaty narastających zobowiązań spółki i obniżenia jej stanu zadłużenia nie mają znaczenia dla oceny w świetle art. 299 § 2 k.s.h. czy nie ponosi on winy w zaniechaniu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości21, choć często argument ten jest podnoszony przez członków zarządu w praktyce.

Co ciekawe, występują także sytuacje, w których członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki z o.o. na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., powstałe po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2019 r., członek zarządu będzie odpowiadał za takie zobowiązania, jeżeli pozostają w związku ze stosunkiem prawnym istniejącym w chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości22.

6. Podsumowanie

W świetle powyższych rozważań należy zauważyć, że choć zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h. członek zarządu spółki kapitałowej może uwolnić się od solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdy wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości albo że niezgłoszenie wniosku o takie ogłoszenie nastąpiło nie z jego winy, to ewentualne uwolnienie się od takiej odpowiedzialności może być znacznie utrudnione.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w orzecznictwie dominuje pogląd, iż dla ustalenia stanu niewypłacalności istotne znaczenie ma wyłącznie to, czy dłużnik nie wykonuje wymagalnych zobowiązań. Nie jest ważne, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych czy tylko niektórych z nich i nie ma też znaczenia wielkość niewykonanych przez dłużnika zobowiązań – w takim przypadku aktualizuje się obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Powyższy pogląd ma istotne znaczenie dla czasu właściwego do złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości, zwłaszcza że w świetle orzecznictwa należy tu rozumieć już taki moment, gdy wiadome jest, że wszystkich wierzycieli nie da się zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na co najmniej częściowe zaspokojenie jej wierzycieli w postępowaniu upadłościowym.

Natomiast w odniesieniu do braku winy członka zarządu należy zwrócić uwagę, że w orzecznictwie wskazuje się, iż uwolnienie członka zarządu spółki z o.o. z solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki będzie uzasadniać tylko taka sytuacja faktyczna, która rzeczywiście i obiektywnie uniemożliwia mu uczestniczenie w czynnościach zarządzania sprawami spółki – co może być podstawą wniosku o istnieniu niezawinionych okoliczności zwalniających członka zarządu od odpowiedzialności. Od winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości nie uwolnią także członka zarządu działania zmierzające do pozyskania środków finansowych w celu spłaty narastających zobowiązań spółki i obniżenia jej stanu zadłużenia.

Podsumowując należy stwierdzić, że w świetle poglądów orzecznictwa i przepisów k.s.h. wymagania względem członków zarządu w zakresie ewentualnej możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki są rygorystyczne i mają na celu ochronę obrotu gospodarczego oraz wierzycieli.

_________________________________________

1 T.j. Dz.U. 2020 poz. 1526.

2 Na podstawie art. 299 § 2 k.s.h.

3 T.j. Dz.U. 2020 poz. 1228.

4 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29 czerwca 2016 r., sygn. akt III AUa 259/16, LEX nr 2115517.

5 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 maja 2019 r., sygn. akt II FSK 1427/17, LEX nr 2779180.

6 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 19 czerwca 2018 r., sygn. akt I SA/Po 266/18, LEX nr 2513929.

7 Wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2019 r., sygn. akt III UK 85/18, LEX nr 2642120.

8 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 maja 2018 r., sygn. akt VII AGa 1355/18, LEX nr 2545253.

9 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 8 listopada 2019 r., sygn. akt VII AGa 1456/18, LEX nr 2788563.

10 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 29 października 2019 r., sygn. akt I AGa 322/18, LEX nr 3021140.

11 Postanowienie Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2020 r., sygn. akt III CSK 271/19, LEX nr 2788512.

12 Wyrok Sądu Najwyższego z 30 maja 2008 r., sygn. akt III CSK 12/08, LEX nr 447785.

13 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 28 listopada 2019 r., sygn. akt I AGa 53/19, LEX nr 3030519.

14 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 8 kwietnia 2019 r., sygn. akt I AGa 10/18, LEX nr 2852381.

15 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 marca 2019 r., sygn. akt V ACa 98/18, LEX nr 3037672.

16 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 27 marca 2018 r., sygn. akt I AGa 12/18, LEX nr 2507727.

17 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 23 stycznia 2020 r., sygn. akt I AGa 330/18, LEX nr 3036482.

18 Wyrok Sadu Apelacyjnego w Katowicach z 12 września 2019 r., sygn. akt V AGa 487/18, Biuletyn Sądu Apelacyjnego w Katowicach 2019, nr 4, s. 27-28.

19 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 1068/16, LEX nr 2188891.

20 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 5 marca 2019 r., sygn. akt I AGa 234/18, LEX nr 2668109.

21 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 września 2017 r., sygn. akt VI ACa 1364/15, LEX nr 2474292.

22 Uchwała Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2019 r., sygn. akt III CZP 78/18, LEX nr 2612595.

Michał Skwarek

Prawnik w Departamencie Prawnym. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.

Nasze publikacje

rbiuletyn

 

lipiec-wrzesień 2023

RB Biuletyn numer 44

pobierz magazyn

Nasze publikacje

rb restrukturyzacje             russellbedford             rbdombrokersi