Nietypowe transakcje gospodarcze według nowelizacji ustawy o AML

Generalny Inspektor Informacji Finansowej w dniu 22 czerwca opublikował na stronie resortu finansów komunikat numer 31 w związku z nowelizacją  ustawy  z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2021 poz. 1132, dalej zwana ustawą o AML). Warto podkreślić, iż większość przepisów wejdzie w życie 31 października 2021 roku, lecz znowelizowanym przepisom warto przyjrzeć się zdecydowanie wcześniej.

Generalny Inspektor Informacji Finansowej jest organem upoważnionym ustawowo do przekazywania istotnych informacji na temat przepisów z zakresu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (art. 12 ust. 1 pkt. 11 ustawy o AML), w związku z powyższym w swoim komunikacie z dnia 22 czerwca zwraca się z informacją o najistotniejszych zmianach ustawy o AML.

Pod kątem tematyki nietypowych transakcji gospodarczych warto wspomnieć o instytucjach obowiązanym według ustawy o AML. Wymaga podkreślenia fakt, iż to właśnie one zobowiązane są do nadzorowania oraz ingerencji w razie konieczności w obieg stosunków gospodarczych. Nowelizacja ustawy z dnia 30 marca 2021 roku, również rozszerzyła listę instytucji zobowiązanych o następujące podmioty:

1. Przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162), których podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego, niebędący innymi instytucjami obowiązanymi.
2. Pośrednicy w obrocie nieruchomościami w rozumieniu ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1990 oraz z 2021 r. poz. 11, 234 i 815), z wyłączeniem czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami zmierzających do zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości lub ich części, w której miesięczny czynsz został określony w wysokości mniejszej niż równowartość 10.000 euro.
3. Przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, prowadzący działalność polegającą na:
   a) obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2021 r. poz. 685, 694 i 802), b) przechowywaniu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, gdy działalność taka jest prowadzona z wykorzystaniem wolnego portu

Pełna lista instytucji zobowiązanych jest wymieniona w art. 2 ustawy o AML. Jak wynika również z informacji Generalnego Inspektora Finansowego dokonano modyfikacji definicji nietypowych transakcji gospodarczych, które wymagają wyjaśnienia okoliczności przeprowadzenia tych transakcji. Zgodnie z art. 43 ust. 4 ustawy o AML:

„W przypadku ujawnienia transakcji:

1) skomplikowanych lub

2) opiewających na wysokie kwoty, które nie są uzasadnione okolicznościami przeprowadzenia transakcji, lub

3) przeprowadzanych w nietypowy sposób, lub

4) wydających się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego

– instytucje obowiązane podejmują działania w celu wyjaśnienia okoliczności, w jakich przeprowadzono te transakcje, oraz, w przypadku transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych, intensyfikują stosowanie środka bezpieczeństwa finansowego, o  którym mowa w art. 34 ust. 1 pkt 4, w odniesieniu do stosunków gospodarczych, w ramach których te transakcje zostały przeprowadzone.”

Z całą pewnością nowelizacja ma na celu bardziej skuteczniejszą eliminacje zdarzeń przestępczych, jednak z drugiej strony komplikuje jednocześnie sposób funkcjonowania na rynku wielu podmiotom świadczącym usługi, które kwalifikuje ich do podmiotów zobowiązanych.