12 czerwca 2019 roku Sejm przeprowadził pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach. Głównym celem wprowadzanych zmian, według uzasadnienia projektu, ma być „wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich w Polsce”. Głównie służyć temu ma wprowadzenie nowego organu kontroli, czyli Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego (dalej: PANA), która ma zastąpić obecnie funkcjonującą Komisję Nadzoru Audytowego (dalej: KNA). Notabene nastąpi to po zaledwie roku działalności Komisji, ustanowionej ustawą o biegłych rewidentach, firmach audytorskich, oraz nadzorze publicznym z dnia 11 maja 2017 r.
Nowy urząd ma, w założeniu projektu, przejąć nie tylko rolę KNA, ale również część uprawnień Polskiej Izby Biegłych Rewidentów
Polska Agencja Nadzoru Audytowego - zadania nowej agencji
Nowy urząd ma, w założeniu projektu, przejąć nie tylko rolę KNA, ale również część uprawnień Polskiej Izby Biegłych Rewidentów (dalej: PIBR). W uzasadnieniu ustawodawca wskazuje, że dotychczas podejmowane działania w zakresie nadzoru publicznego prowadzone były w sposób dalece niezadowalający. Wśród głównych wad wskazuje się opóźnienie realizacji planów kontroli KNA (głównie z powodu nie skomplementowania zespołów kontrolerów o odpowiednim doświadczeniu w zakładanym składzie), jak również przewlekłość postępowań prowadzonych przez Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego oraz Krajowy Sąd Dyscyplinarny, czyli organy PIBR.
Ustawodawca zakłada, że ustanowienie jednego organu kontroli w zakresie usług biegłego rewidenta znacząco poprawi jakość tych kontroli. Działalność organu nadzoru w formie państwowej osoby prawnej pozwoli również na większą elastyczność ustalania warunków pracy i płacy, co pozwoli zwiększyć możliwości pozyskania odpowiednio wykwalifikowanej kadry. Jest to założenie niezwykle ambitne patrząc na sytuacje wszelkiego rodzaju specjalistów w urzędach państwowych.
Innym z założeń projektu, jest przyznanie bardzo szerokich uprawnień dla PANA, t.j. przeprowadzenie kontroli bezpośrednich, w odniesieniu do wszystkich usług objętych standardami wykonywania zawodu, świadczonych przez firmy audytorskie, a więc nie tylko dotyczące rewizji finansowej, ale również usług atestacyjnych i pokrewnych. Odbędzie się to kosztem ograniczenia takich uprawnień po stronie PIBR, pozostawiając jednak w jej kompetencjach ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu; krajowych standardów kontroli jakości; zasad etyki zawodowej oraz kontroli wypełnia przez biegłych rewidentów obowiązków z zakresu obligatoryjnego samodoskonalenia, a także wykonywanie zadań z zakresu rejestracji i zatwierdzania biegłych rewidentów. Zakłada się, że pełną funkcjonalność Agencja powinna osiągnąć w 2020 r.
Wątpliwości wokół PANA
Wątpliwości budzi również sposób finansowania nowej Agencji. Z projektu wynika, że będą to opłaty z tytułu nadzoru od firm audytorskich, opłaty za wpis na listę firm audytorskich oraz inne przychody. Projektowane przepisy przewidują także możliwość finansowania działalności agencji z dotacji budżetu państwa. Firmy audytorskie będą wnosić opłatę z tytułu nadzoru za dany rok kalendarzowy w wysokości będącej iloczynem stawki procentowej na dany rok kalendarzowy oraz rocznych przychodów z tytułu, odpowiednio, usług atestacyjnych i usług pokrewnych wykonanych zgodnie z krajowymi standardami wykonywania zawodu, jednak nie mniejszej niż 20 procent przeciętnego wynagrodzenia, lub przychodów z tytułu badań ustawowych przeprowadzonych na terytorium Polski.
Stawka procentowa obowiązująca w danym roku kalendarzowym nie będzie mogła być wyższa niż 4 procent. Obecnie ustawa zakłada, że stawka ta nie może być wyższa niż 5,5 procent. Nie oznacza to jednak zmniejszenia obciążeń firm audytorskich, ponieważ rozszerzono podstawę opłat z tytułu nadzoru. Zwiększenie opłat może mocno obciążyć firmy audytorskie, co ostatecznie może spowodować wzrost, wcale nie tak niskich, cen ich usług. Wątpliwości w zakresie obciążenia opłatami zostały podniesione również przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który poprosił o dodatkowe wyjaśnienia czy zmiany te nie ograniczą konkurencji na rynku świadczenia usług rewizji finansowej i czy wzrost wydatków nie wywrze negatywnego wpływu na małe i średnie przedsiębiorstwa. Warto też zaznaczyć, że planowany budżet PANA jest dwa razy większy od łącznej sumy opłat z tytułu nadzoru pobieranych obecnie przez KNA i PIBR.
Innym źródłem przychodów PANA mają być także opłaty za wpis na listę audytorów, który wzrośnie z 2 tysięcy do 5 tysięcy złotych, czyli aż o 150 proc.
Ciężko wyrokować czy, i ewentualnie jakie, konsekwencje dla firm audytorskich oraz ich klientów przyniesie ustanowienie PANA. Projekt nie został jeszcze zatwierdzony, nie można zatem przewidzieć, jaki będzie miał ostatecznie kształt. Zadbać ma o to nowo ustanowiony pełnomocnik Ministra Finansów ds. organizacji Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, p. Justyna Adamczyk. W razie ewentualnego powstania nowego organu pozostaje mieć nadzieję, że jego przydatność potrwa dłużej niż rok.
źródło: https://www.forbes.pl/opinie/nowelizacja-ustawy-o-bieglych-rewidentach-co-zaklada/xs5xjpe
Autor:
Andrzej Dmowski
Adwokat i doktor nauk prawnych Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 roku jeden z Partnerów Zarządzających w korporacji Russell Bedford Poland. Wcześniej w sieci doradczej BDO, a także Deloitte & Touche. Autor książki „Ceny Transferowe”, współautor komentarza „Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych”, autor wielu publikacji z zakresu prawa podatkowego.
