Celem jest uniezależnienie biegłych rewidentów jako audytorów w zakresie jednostek zainteresowania publicznego (Kasy Krajowej SKOK, dużych SKOK-ów, dużych krajowych instytucji płatniczych, dużych instytucji Pieniądza elektronicznego, otwartych funduszy emerytalnych, powszechnych towarzystw emerytalnych, funduszy inwestycyjnych otwartych, specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, publicznych funduszy inwestycyjnych zamkniętych, dużych towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz dużych podmiotów prowadzących działalność maklerską).
Ograniczenia w zakresie świadczenia usług przez biegłych rewidentów przez audytorów pojawiają się w projekcie ustawy. Powinna ona wejść w życie 17 czerwca 2016 r., bo taki był czas na wdrożenie do polskiego prawa zmian w dyrektywie i unijnym rozporządzeniu, zmieniających rynek audytu jednostek zainteresowania publicznego. Projekt ustawy ma wdrożyć dyrektywę 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniającej dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek i 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz uchylającej dyrektywę Rady 84/253/EWG w sprawie zatwierdzania osób odpowiedzialnych za dokonywanie ustawowych kontroli dokumentów rachunkowych (Dz. Urz. UE L 157/87 z 09 czerwca 2006, z zm.) i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE zmieniającą dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych (Dz.U. UE L 158 z 27.5.2014, s. 196) oraz służy stosowaniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego (Dz.U. UE L 158 z 27.5.2014, s.77 wraz ze Sprostowaniem w Dz.U. UE L 170 z 11.6.2014, s. 66).
Firma audytorska będzie ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną swoim działaniem lub zaniechaniem.
Projekt ustawy określa przede wszystkim – uzyskiwanie uprawnień i wykonywania zawodu biegłego rewidenta; organizacje samorządu zawodowego biegłych rewidentów; działalność firm audytorskich, w tym ich organizacji wewnętrznej i organizacji pracy, a także ich odpowiedzialności za naruszenie przepisów prawa; sprawowania nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi, samorządem zawodowym biegłych rewidentów oraz jednostkami zainteresowania publicznego; wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego; tworzenia i działania komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego; odpowiedzialności dyscyplinarnej biegłych rewidentów; współpracy organu nadzoru publicznego z innymi organami nadzoru publicznego z państw Unii Europejskiej i państw trzecich oraz Europejskimi Urzędami Nadzoru.
Projekt ustawy zakłada, że zawód biegłego rewidenta polega na świadczeniu: czynności rewizji finansowej; usług atestacyjnych niezastrzeżonych dla biegłego rewidenta oraz usług pokrewnych. Biegły rewident ma wykonywać zawód w imieniu firmy audytorskiej.
Według projektu ustawy firmą audytorską będzie mogła być wyłącznie jednostka, w której badania sprawozdań finansowych wykonują biegli rewidenci, wpisani na listę firm audytorskich i prowadzący działalność w jednej z następujących form:
- biegły rewident prowadzący działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własny rachunek;
- spółka cywilna, spółka jawna lub spółka partnerska, w której większość głosów posiadają biegli rewidenci lub firmy audytorskie, zatwierdzone co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej; w spółkach, w których powołano zarząd, większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej; jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, co najmniej jedną z nich jest biegły rewident;
- spółka komandytowa, w której komplementariuszami są wyłącznie biegli rewidenci lub firmy audytorskie, zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej (art. 42 projektu ustawy);
- spółka kapitałowa lub spółdzielnia, które spełniają następujące wymagania:
- większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej; jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, jedną z nich jest biegły rewident,
- większość głosów na walnym zgromadzeniu posiadają biegli rewidenci lub firmy audytorskie, zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej,
- większość członków organów nadzorczych stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej;
- spółdzielczy związek rewizyjny, który spełnia następujące wymagania:
- zatrudnia do badania biegłych rewidentów,
- większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci zatwierdzeni co najmniej w jednym państwie Unii Europejskiej; jeżeli zarząd składa się z nie więcej niż 2 osób, jedną z nich jest biegły rewident.
Podstawowym przedmiotem działalności firmy audytorskiej według projektu ustawy będzie wykonywanie czynności rewizji finansowej. Przedmiotem działalności firmy audytorskiej, może być również: usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych; doradztwo podatkowe; prowadzenie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego; działalność wydawnicza lub szkoleniowa w zakresie rachunkowości, rewizji finansowej i podatków; wykonywanie ekspertyz lub opinii ekonomiczno-finansowych; świadczenie usług doradztwa lub zarządzania, wymagających posiadania wiedzy z rachunkowości, rewizji finansowej, prawa podatkowego, organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstw; świadczenie usług atestacyjnych, niezastrzeżonych do wykonywania przez biegłych rewidentów; świadczenie usług pokrewnych oraz świadczenie innych usług zastrzeżonych w odrębnych przepisach do wykonywania przez biegłych rewidentów.
Firma audytorska będzie ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną swoim działaniem lub zaniechaniem. Kwota odszkodowania z tytułu odpowiedzialności firm audytorskich badających: jednostki zainteresowania publicznego - nie może przekraczać mniejszej kwoty z dwóch: 20-krotności wynagrodzenia ustalonego w umowie wykonania czynności rewizji finansowej lub kwoty 12 000 000 zł; pozostałe jednostki - nie może przekraczać mniejszej kwoty z dwóch: 10-krotności wynagrodzenia ustalonego w umowie wykonania czynności rewizji finansowej lub kwoty 3 000 000 zł (art. 48 projektu ustawy)
Biegły rewident zgodnie z projektem ustawy odpowiada za badanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego w przypadku złego sporządzenia. Ponadto biegły rewident grupy odpowiada za sporządzenie sprawozdania z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, a w przypadku gdy badana jednostka dominująca posiada komitet audytu lub inny organ pełniący jego funkcje - również za sporządzenie dodatkowego sprawozdania dla komitetu audytu dotyczącego badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Biegły rewident podlegać będzie odpowiedzialności dyscyplinarnej, jeżeli dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego. Przewinienie dyscyplinarne polega na naruszeniu przez biegłego rewidenta: przepisów prawa dotyczących wykonywania zawodu, zasad etyki zawodowej, niezależności lub krajowych standardów wykonywania zawodu; przepisów prawa dotyczących realizacji obowiązków związanych z przynależnością do samorządu zawodowego biegłych rewidentów; przepisów prawa dotyczących prowadzenia działalności w formie firmy audytorskiej oraz przepisów prawa dotyczących pełnienia funkcji w organach zarządzających lub nadzorczych firm audytorskich.
Ustanowienie nowych regulacji ma na celu transpozycję do krajowego porządku prawnego postanowień nowych przepisów prawa Unii Europejskiej z zakresu audytu. Pozwoli ona również na dokładne określenie zadań biegłego rewidenta jako audytora w zakresie jednostek zainteresowania publicznego.
