Wątpliwości specjalistów związanych z branżą budowlaną budzi dodany w art. 1 pkt 4 Nowelizacji przepis art. 10b Prawa Budowlanego, wprowadzający konieczność złożenia oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej za wprowadzenie organów wyższego stopnia w błąd w odniesieniu do faktów lub okoliczności mających znaczenie dla sprawy, w przypadku wniesienia przez Stronę postępowania odwołania lub zażalenia na decyzję/postanowienie wydane w toku postępowania administracyjnego, obejmującego proces budowlany.
Wątpliwości w zakresie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego
Wnioskodawca zaproponował, aby w treści art. 10b Prawa Budowlanego dodać następującą regulację: „Jeżeli strona postępowania wnosi odwołanie od decyzji lub zażalenie na postanowienie wydane na podstawie ustawy, do odwołania lub zażalenia dołącza oświadczenie, że jest świadoma odpowiedzialności karnej za umyślne wprowadzenie organów wyższego stopnia w błąd co do faktów lub okoliczności mających znaczenie dla sprawy, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138. 1726 i 1855); składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: „Jestem świadomy(-ma) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”; klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.”
W korelacji do ww. przepisu Wnioskodawca zaproponował dodanie punktu 4 do art. 92 Prawa Budowlanego, który regulował będzie sankcję karną za umyślne wprowadzenie organu wyższego stopnia w błąd co do faktów lub okoliczności mających znaczenie dla sprawy, w przypadku wniesienie przez stronę odwołania od decyzji lub zażalenia na postanowienie.
Zaproponowana regulacja, budzi poważne wątpliwości w zakresie zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, zagwarantowanej w art. 15 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej „KPA”) oraz art. 78 Konstytucji. Zgodnie z ww. regulacją konstytucyjną „Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa.”, co zostało skorelowane z normą zawartą w art. 15 KPA, który stanowi „Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.” Przywołana zasada postępowania administracyjnego jest fundamentalna dla stron postępowania administracyjnego, w tym dla stron procesu inwestycyjnego, albowiem pozwala, aby dwa niezależne organy administracji publicznej, w przypadku wątpliwości strony co do rozstrzygnięcia, rozpoznały w sposób odrębny i niezależny od siebie, w sposób merytoryczny żądanie, objęte wnioskiem strony.
Naruszenie ochrony interesu prawnego stron postępowania
Proponowane zmiany w sposób istotny ograniczają prawo strony do skorzystania ze swoich ustawowych uprawnień, ograniczając dostęp strony do dwuinstancyjnego rozpatrzenia sprawy przez właściwy organ administracji publicznej. Podkreślenia wymaga, że Wnioskodawca w projekcie Nowelizacji położył nacisk na szybkość postępowania, wprowadzając ograniczenie zasady dwuinstancyjności, co należy ocenić w sposób negatywny ze względu na unormowania konstytucyjne oraz ochronę interesu prawnego stron postępowania.
Wobec istotnego ograniczenia zasady dwuinstancyjności oraz ryzyka odpowiedzialności karnej dla strony za skorzystanie ze swoich uprawnień ustawowych, projektowaną zmianę należy ocenić w sposób negatywny, a tym samym należy uznać, że przedmiotowa regulacja ze względu na wątpliwości odnoszące się do zgodności ww. przepisu z zasadami postępowania administracyjnego powinna zostać zmieniona lub całkowicie usunięta z Nowelizacji.
