Dematerializacja akcji spółek akcyjnych i komandytowo-akcyjnych ma wzmocnić bezpieczeństwo obrotu

W dniu 11 czerwca Rada Ministrów przyjęła przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, którego główne założenia stanowią wprowadzenie obligatoryjnej dematerializacji (czyli zmiany formy akcji z papierowej na zapis w systemie teleinformatycznym) oraz stworzenie rejestru akcjonariuszy.

Dematerializacja akcji i rejestr akcjonariuszy

Na obecnym etapie projektowana nowelizacja przewiduje nadanie nowego brzmienia art. 328 § 1 i 2 KSH. Zgodnie z nową treścią art. 328 § 1 KSH akcje nie będą miały formy dokumentu, które to brzmienie stanowić będzie podstawę obligatoryjnej dematerializacji wszystkich akcji, a zarazem zakaz wydawania dokumentu na akcje.

Na mocy art. 328 § 2 KSH przepisy o akcjach stosować się będzie odpowiednio do warrantów subskrypcyjnych świadectw użytkowych, świadectw założycielskich i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub w podziale majątku spółki.

Projektowany art. 3281§ ¹ KSH przewiduje, że akcje spółki niebędącej spółką publiczną podlegać będą zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy. Rejestr akcjonariuszy będzie prowadzony w formie elektronicznej przez podmioty, które na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi jest uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych.

Projekt rządowy przewiduje, że rejestr może mieć charatker rozproszonej zdecentralizowanej bazy danych, co umożliwi prowadzenie rejestru za pomocą technologii blockchain. Na podmiotach prowadzących rejestr spoczywać będzie ciężar prowadzenia rejestru w sposób, który zapewnia bezpieczeństwo i integralność zawartych w nim danych.

Jakie dane znajdą się w rejestrze?

Zgodnie z art. 3283§ ¹ Rejestr akcjonariuszy zawierał będzie:

• firmę, siedzibę oraz adres spółki;

• oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru;

• datę zarejestrowania spółki i emisji akcji;

• wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienie szczególne z akcji;

• nazwisko i imię albo firmę akcjonariusza oraz adres jego zamieszkania albo siedziby albo inny adres do doręczeń, a także adres poczty elektronicznej, jeżeli akcjonariusz wyraził zgodę na komunikację w stosunkach ze spółką i podmiotem prowadzącym rejestr akcjonariuszy przy wykorzystaniu poczty elektronicznej;

• na żądanie osoby mającej interes prawny – wpis o przejściu akcji lub praw zastawniczych na inną osobę albo o ustanowieniu na akcji ograniczonego prawa rzeczowego wraz z datą wpisu oraz wskazaniem nabywcy albo zastawnika lub użytkownika, ich adresu zamieszkania albo siedziby lub innych adresów do doręczeń, a także adresu poczty elektronicznej, jeżeli osoby te wyraziły zgodę na komunikację w stosunkach ze spółką i podmiotem prowadzącym rejestr akcjonariuszy przy wykorzystaniu poczty elektronicznej oraz liczby, rodzaju, serii i numerów nabytych albo obciążonych akcji;

• na żądanie zastawnika lub użytkownika – wpis, że przysługuje mu prawo wykonywania prawa głosu z obciążonej akcji;

• na żądanie akcjonariusza – wpis o wykreśleniu obciążenia jego akcji ograniczonym prawem rzeczowym;

• wzmiankę o tym, czy akcje zostały w całości pokryte;

• ograniczenia co do rozporządzania akcją;

• postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki.

Na szczególną uwagę zasługuje pkt 6, zgodnie z którym zamieszczanie wpisów w rejestrze na żądanie osoby mającej interes prawny, w wyszczególnionych przypadkach, umożliwi identyfikację osób materialnie uprawnionych do wykonywania praw z akcji.

Zdaniem projektodawcy zakres informacji zamieszczonych w rejestrze akcjonariuszy, jest niezbędny z punktu widzenia pewności i bezpieczeństwa obrotu. Dane znajdujące się w rejestrze, będą także niezbędne potrzeb wystawienia świadectwa rejestrowego.

Wybór podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy przez spółkę

Wyboru podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy dla spółki będzie można dokonać drogą uchwały walnego zgromadzenia. Przy zawiązywaniu spółki wspomnianego wyboru dokonują założyciele.

Następnie, po dokonaniu wyboru podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy spółką będzie obowiązana do niezwłocznego zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy z podmiotem wybranym w wyżej omówiony sposób.

Rozwiązanie przez spółką tak zawartej umowy, będzie dopuszczalne jedynie pod warunkiem zawarcia nowej umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy. Natomiast podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy będzie mógł wypowiedzieć umowę o prowadzenie rejestru akcjonariuszy jedynie z ważnych powodów, z zachowaniem okresu wypowiedzenia nie krótszego niż trzy miesiące. 

Projektodawca w uzasadnieniu projektu nowelizacji argumentuje, że dematerializacja akcji przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu. Ponadto ma na celu uproszczenie konstrukcji prawnych związanych z tymi papierami wartościowymi.

Obligatoryjna dematerializacja akcji spółek akcyjnych oraz spółek-komandytowo akcyjnych, niebędących spółką publiczną ma przyczynić się do osiągnięcia powyższych wyżej wskazanych celów, a w ocenie projektodawcy powinna objąć zarówno akcje imienne, jak i na okaziciela.