Biorąc pod uwagę obecne trendy inwestycyjne, inwestorzy najczęściej stoją przed wyborem wykorzystania struktury opartej na ASI zarządzanej przez zewnętrznie zarządzającego ASI, prowadzącego działalność w oparciu o wpis do rejestru zarządzających ASI, a strukturą AFI opartą na Funduszu Inwestycyjnym Zamkniętym niepublicznym.
W obecnym stanie prawnym ASI stanowią najłatwiejszy sposób na przeprowadzenie inwestycji kapitałowej w oparciu o kapitał pozyskany od inwestorów
Wybierając odpowiednią formę instytucji wspólnego inwestowania, inwestorzy zwracają głównie uwagę na: koszty prowadzenia działalności inwestycyjnej, obowiązki informacyjno sprawozdawcze, złożoność regulacji oraz skutki podatkowe wykorzystania danego wehikułu inwestycyjnego. Poniżej zostaną przedstawione podstawowe różnice pomiędzy Funduszami Inwestycyjnymi Zamkniętymi niepublicznymi a Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi.
Minimalny udział w inwestycji
W przypadku FIZ-ów niepublicznych Ustawodawca powołując się na ochronę uczestników rynku kapitałowego ograniczył możliwość ich nabywania przez klientów detalicznych poprzez ustawienie poprzeczki finansowej w wysokości 40.000 EUR minimalnej wielkości zapisu.
Zgodnie z ustawą o funduszach osoby fizyczne mogą nabywać certyfikaty inwestycyjne FIZ niepublicznego, jeżeli wartość certyfikatu inwestycyjnego pierwszej emisji tego funduszu będzie nie mniejsza niż równowartość w złotych kwoty 40 000 euro.
W przypadku gdy uczestnikami FIZ niepublicznego są osoby fizyczne, cena emisyjna drugiej lub następnych emisji certyfikatów inwestycyjnych nie może być niższa niż wartość aktywów netto funduszu przypadająca na certyfikat inwestycyjny według wyceny aktywów netto funduszu dokonanej na 7 dni przed dniem rozpoczęcia przyjmowania zapisów na certyfikaty kolejnej emisji. Przedmiotowy fundusz nie może przydzielić osobie fizycznej certyfikatów inwestycyjnych drugiej lub kolejnych emisji za wpłatę do funduszu na certyfikaty inwestycyjne tej emisji w wysokości mniejszej niż równowartość w złotych kwoty 40 000 euro.
W przypadku ASI inwestorzy mogą nabywać jednostki uczestnictwa ASI nie będąc przy tym związani jakimikolwiek wymogami.
Podmiot zarządzający
Fundusz Inwestycyjny Zamknięty niepubliczny może być utworzony wyłącznie przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które staje się organem odpowiedzialnym za zarządzanie i reprezentowanie funduszu w stosunkach z osobami trzecimi. W przypadku wykorzystania formy Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego niezbędne jest zatem utworzenie kosztownej struktury Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych jako zarządzającego lub podpięcie się pod już istniejące TFI, co niesie ze sobą zwiększenie kosztów działania całej struktury.
Z formą zarządzającego wiąże się bardzo istotny aspekt specjalistycznych wymagań co do składu zarządu oraz rady nadzorczej. Mianowicie w przypadku ASI wymagane jest jedynie wskazanie danych osobowych członków zarządu lub rady nadzorczej zarządzającego ASI, jak również innych osób, które odpowiadają za wykonywaną przez wnioskodawcę działalność lub nią kierują, wraz z odpisami informacji z Krajowego Rejestru Karnego dla każdej z tych osób. W przypadku FIZ zarządzającym jest Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, a wiec wymagania są wiele bardziej rygorystyczne.
Prawa uczestnictwa
W przypadku struktury Alternatywnego Funduszu Inwestycyjnego opartego na ASI prawami uczestnictwa są w zależności od formy prawnej w jakiej działalność prowadzi dana ASI – udział w spółce oraz akcja. W przypadku spółki komandytowej przez udział w spółce rozumie się wstąpienie w ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce.
Prawem uczestnictwa w FIZ są certyfikaty inwestycyjne. Należy pamiętać, że osoby fizyczne mogą nabyć certyfikaty inwestycyjne FIZ niepublicznego, jeżeli dokonają jednorazowo zapisu na certyfikaty o wartości nie mniejszej niż równowartość w złotych 40 000 euro.
Umowa z depozytariuszem
ASI, której zarządzający podlega jedynie wpisowi do rejestru zarządzających ASI, nie ma obowiązku posiadania depozytariusza, który byłby odpowiedzialny za przechowywanie aktywów ASI i prowadzeniem rejestru wszystkich jej aktywów, a ponadto pełniącego funkcje podmiotu kontrolującego czynności dokonywane przez alternatywną spółkę inwestycyjną oraz zarządzającego ASI w celu zapewnienia wykonywania przez nich działalności regulowanej zgodnie z prawem i regulacjami wewnętrznymi ASI.
Zupełnie inaczej w aspekcie dodatkowej kontroli prowadzonej przez depozytariusza przedstawia się sytuacja FiZ-ów. Albowiem Ustawa o funduszach wprowadza obowiązek ustanowienia przez TFI jednego depozytariusza dla każdego funduszu inwestycyjnego. Depozytariusz obecnie stanowi dodatkową instytucję kontrolująca działalność Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych, która przede wszystkim obejmuje pozyskiwanie kapitału
w postaci emisji oraz inwestycji w poszczególne aktywa. Nałożenie przedmiotowego obowiązku na TFI, bez wątpienia stanowi jedną z głównych przyczyn podwyższenia kosztów działania funduszy a tym samym poszukiwania przez inwestorów nowych rozwiązań inwestycyjnych takich jak ASI.
Obowiązek dokonywania wycen
Fundusz dokonuje kosztownych wycen jego aktywów, ustalenia wartości aktywów oraz wartości aktywów netto przypadających na certyfikat inwestycyjny. W statucie funduszu musi zostać określona częstotliwość dokonywania wyceny aktywów, ustalania wartości aktywów netto funduszu oraz wartości aktywów netto przypadających na certyfikat inwestycyjny jak również metody i zasady dokonywania wyceny aktywów. Wyceny powinny być wykonywane nie rzadziej niż raz na 3 miesiące oraz na 7 dni przed rozpoczęciem przyjmowania zapisów na certyfikaty kolejnej emisji.
W przypadku ASI prowadzącego działalność w oparciu o wpis do rejestru Ustawodawca wyłączył stosowanie przepisu artykułu 70h ust. 1 nakładającego obowiązek dokonywania wycen aktywów ASI nie rzadziej niż raz w roku. Zarządzający ASI w tej kwestii został obciążony obowiązkiem zapewnienia monitorowania łącznej wartości aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych ASI, którymi zarządza, oraz jej obliczanie co najmniej raz na 12 miesięcy.
Systemy kontroli wewnętrznej
Zarządzający ASI działający na podstawie wpisu do rejestru, w odróżnieniu do TFI zarządzającym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym, nie jest zobowiązany do przyjęcia systemu kontroli wewnętrznej, a także nie musi stosować szeregu regulacji wewnętrznych w zakresie sposobu wykonywania czynności związanych z zarządzaniem alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi, w szczególności dotyczących konfliktów interesów, ochrony informacji poufnych lub stanowiących tajemnicę zawodową, polityki wynagrodzeń, zarządzania ryzykiem oraz płynnością, wyceny aktywów zarządzanych alternatywnych spółek inwestycyjnych, powierzania wykonywania czynności innym podmiotom, obowiązków informacyjnych, publikacyjnych i sprawozdawczych.
Obowiązki informacyjne
Zarządzający ASI zostali obciążeni minimalnymi obowiązkami informacyjnymi. Zgodnie z ustawą o funduszach zarządzający ASI sporządzają i przekazują KNF okresowe sprawozdania dotyczące:
1) działalności inwestycyjnej wykonywanej w imieniu zarządzanych ASI,
2) płynności i zarządzania ryzykiem zarządzanych ASI,
3) stosowania dźwigni finansowej AFI w zarządzanych ASI, które stosują dźwignię finansową AFI.
Sprawozdanie okresowe zarządzającego ASI prowadzącego działalność na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI za dany rok obrotowy powinno zostać przekazane w terminie do dnia 31 stycznia roku następnego. Wypełnienie obowiązku sprawozdawczego polega na przesłaniu drogą teletransmisji za pośrednictwem ESPI w formie elektronicznej (pliki XML) sprawozdania zarządzającego ASI oraz sprawozdania dla każdej zarządzanej ASI.
Natomiast w przypadku FIZ-ów ustawodawca podszedł zdecydowanie bardziej rygorystycznie do kwestii obowiązków informacyjnych. Prowadzenie działalności przy wykorzystaniu FIZ-ów związane jest obecnie z licznymi obowiązkami informacyjnymi względem KNF. Obecnie praktycznie każdy istotny aspekt działalności FIZ objęty jest obowiązkiem raportowania, co wiąże się z kolejnym obciążeniem w postaci opracowania wzoru udostępnianych okresowo i regularnie informacji dla inwestorów lokujących swe środki w przedmiotowe fundusze oraz procedury zarządzania ryzykiem.
Sprawdź szczegóły na szkoleniu:
Nałożenie na FIZ-y szerokiego katalogu obowiązków informacyjnych, z którym łączy się nadmierna częstotliwość raportowania, doprowadziło do utrudnienia zarządzania omawianymi funduszami i wystąpienia ryzyka braku możliwości szybkiego reagowania inwestycyjnego, tak ważnego na rynku kapitałowym. Zwiększenie wymogów proceduralnych w zakresie raportowania oraz samokontroli ma także istotny wpływ na zwiększenie kosztów obsługi funduszu. Wiele podmiotów działających obecnie na rynku, w wyniku wzrostu kosztów operacyjnych zostanie zmuszonych do zmiany formy działania m.in. na alternatywny fundusz inwestycyjny oparty na ASI.
Podsumowanie
Zgodnie z ogólnodostepnymi statystykami KNF fundusze inwestycyjne zamknięte niepubliczne stanowią najliczniejszą grupę funduszy na polskim rynku kapitalowym. Biorąc pod uwagę wyżej opisane różnice w prowadzeniu dzialalnosci przez Zarządzającego ASI oraz TFI zarządzających funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi, należy spodziewać sie znaczących zmian na rynku funduszy inwestycyjnych w postaci dynamicznego wzrostu liczby struktur opartych na Alternatywnych Spółkach Inwestycyjnych. W obecnym stanie prawnym ASI stanowią najłatwiejszy sposób na przeprowadzenie inwestycji kapitałowej w oparciu o kapitał pozyskany od inwestorów.
Zmiany wprowadzone przez nowelizacje ustawy o funduszach inwestycyjnych miały w głownej mierze przyczynić sie do zwiększenia poziomu ochrony inwestorow, zachecając tym samym nowe źródła kapitału do inwestycji na rynku kapitałowym.
W wyniku wprowadzonych regulacji powstał system wnikliwego monitorowania działań zarządzających alternatynwymi funduszami inwestycyjnymi, który generuje dodatkowe koszty obsługi funduszy. Obciążenie Zarządzających FIZ-ami Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych bezposrednio odbije sie na wzroście wydatków ponoszonych przez samych inwestorow. Inwestycja w fundusze inwestycyjne zamknięte niepubliczne stała się bardziej kosztowna i tym samym nieopłacalna przy wielu planowanych przedsięwzięciach inwestycyjnych. Bez wątpienia różnice jakie występują pomiędzy funduszem opartym na Alternatywnej Spółce Inwestycyjnej a Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym zdecydowanie wpłyną na trendy panujące na rynku kapitałowym, na korzyść tych pierwszych.
Autor: Maciej Tuszyński
Legal Manager w Departamencie Prawnym. Adwokat, członek Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, absolwent wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w prawie spółek handlowych oraz w prawie cywilnym. Posiada doświadczenie zawodowe, które obejmuje prowadzenie sporów sądowych oraz wszechstronne doradztwo prawne w zakresie bieżącej obsługi podmiotów gospodarczych, w szczególności spółek prawa handlowego. W ramach pracy w kancelarii jego praktyka koncentruje się na sprawach korporacyjnych, cywilnych i gospodarczych.
