Projekt zakłada szereg zmian podatkowych, w tym szczególnie istotnych, a więc odnoszących się do wysokości składki ponoszonej przez podatnika na ubezpieczenie zdrowotne, jak i zarazem likwidację możliwości jej odliczenia w PIT [1].
MF szacuje, że dzięki podniesieniu kwoty wolnej od podatku, osoby zarabiające najniższą krajową i 2/3 emerytów przestanie płacić podatki
Wzrost podatków w związku ze zmianą podstawy składki na ubezpieczenie zdrowotne
Zniesione zostaną przepisy, które w obecnym stanie prawnym stanowią podstawę odliczenia od podatku dochodowego składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru [2]. W wyniku tego nie tylko pracownicy, ale i przedsiębiorcy będą ją płacić według tej samej stawki 9% od podstawy opodatkowania, czyli bez możliwości jej odliczenia [3]. Oznacza to np., że jeśli do podatku liniowego wynoszącego 19% dodamy 9% składkę zdrowotną, to przedsiębiorca efektywnie zapłaci aż 28% podatku [4].
W tym kontekście należy stwierdzić, że zgodnie z art. 13 pkt 5 lit. d ustawy zmieniającej podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą, które stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, będzie wynosić 1/3 stawki tego ryczałtu [5]. Dla przykładu: przedsiębiorca opodatkowany 15% stawką ryczałtu, będzie płacił składkę zdrowotną w wysokości 5% przychodu, czyli jego faktyczne obciążenia wzrosną do 20% [6].
Na podstawie art. 13 pkt 1 ustawy nowelizującej składkę zdrowotną w wysokości 9% dochodu zapłacą również od 2022 r. członkowie zarządu powołani uchwałą. Mogą oni otrzymywać wynagrodzenie bez zawierania ze spółką umowy o pracę czy umowy zlecenia. Podstawą do wypłaty wynagrodzenia w tym wypadku jest uchwała zgromadzenia wspólników o powołaniu danej osoby do zarządu i obecnie nie podlega ona obowiązkowi ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnych. Po zmianach wynagrodzenie otrzymywane przez członków zarządu na podstawie uchwały będzie wiązało się z obowiązkiem zapłaty 9% składki na ubezpieczenie zdrowotne, której nie będzie można odliczyć od podatku [7],[8].
Zamrożenie karty podatkowej
Zmiany nastąpią także w zakresie opodatkowania w formie karty podatkowej – jak wyjaśnia resort, opodatkowania w tej formie nie będą mogli już wybrać nowi podatnicy [9]. Ponadto, zgodnie z ustawą zmieniającą, w art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych planuje się dodanie ust. 2u, w którym mowa o tym, że podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców rozliczających się na zasadzie karty podatkowej będzie stanowiła kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w „Monitorze Polskim” [10]. W tym przypadku również od kwoty podatku nie będzie już można odliczać składki zdrowotnej [11].
Dochód przedsiębiorców jako dodatkowe źródło finansowania walki z COVID-19
MF argumentuje, że tak daleko idące podniesienie kwoty faktycznego podatku należnego spowodowane jest koniecznością uzyskania dodatkowych źródeł finansowania dla opieki zdrowotnej w związku z przeciwdziałaniem skutkom pandemii COVID-19 [12]. Zniwelować wyżej opisane zmiany mają trzy planowane do wprowadzenia korzyści:
- podwyższenie do 120 000 zł progu dochodowego, od którego rozpoczyna się drugi próg dochodów, do których stosuje się 32% stawkę podatku. W konsekwencji, po 12 latach zmianie ulegnie próg dochodów, o którym mowa w skali podatkowej – w następstwie tego nastąpi wzrost ww. przedziału z 85 528 zł do 120 000 zł dochodu rocznie. Zdaniem resortu: „Próg dochodów dostosowywany będzie do nowej rzeczywistości, w której na przestrzeni lat wynagrodzenia w Polsce podwoiły się” [13];
- podwyższenie do 30 000 zł „kwoty wolnej” od podatku dla ogółu podatników podatku dochodowego od osób fizycznych obliczających podatek według skali podatkowej (obecnie kwota ta wynosi 8 000 zł). Stąd też, nastąpi podwyższenie kwoty zmniejszającej podatek do wysokości 5 100 zł (30 000 zł x 17% zamiast aktualnych 8000 zł x 17% = 1360 zł) [14];
- ulga dla pracowników (lub inaczej: „ulga dla klasy średniej”). Ma ona dotyczyć podatników zatrudnianych na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy. Tak więc nie skorzystają z niej ani przedsiębiorcy ani pracownicy świadczący pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. Ulga będzie polegała na odliczeniu od dochodu danej kwoty, której wysokość uzależniona będzie od poziomu rocznych przychodów tj. biorąc pod uwagę zakres od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie (odpowiednio od 5 701 zł do 11 141 zł miesięcznie). W kwotach tych przychodów nie będą uwzględniane przychody pomniejszane o 50% kosztów uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami, określone w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT. Wysokość ulgi dla pracowników będzie ustalana według dwóch odrębnych wzorów. Wybór tego właściwego będzie uzależniony od wysokości rocznych ww. przychodów (w podziale od 68 412 zł do 102 588 zł oraz od 102 589 zł do 133 692 zł) [15].
Opodatkowanie umów z najmu, podnajmu oraz dzierżawy
Projekt wprowadza także takie same zasady opodatkowania przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dokonywanych poza działalnością gospodarczą. Przychody te będą opodatkowane teraz wyłącznie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Jak donosi Ministerstwo, ryczałt dla przychodów z tego tytułu nie ulegnie zmianie i będzie wynosił 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł. W następstwie, w takich przypadkach w rozliczeniach z fiskusem nie będzie już można uwzględniać poniesionych kosztów. Z kolei przedsiębiorcy zarabiający na najmie będą mieli nadal pozostawiony wybór sposobu opodatkowania: za pomocą ryczałtu, 19% podatku liniowego czy według skali podatkowej (17% lub 32%) [16],[17].
Wyłączenie odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych
Dodatkowo nastąpi wyłączenie z kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od budynków i lokali mieszkalnych. Sytuacja będzie przedstawiała się więc analogicznie, jak w zakresie gruntów i prawa ich wieczystego użytkowania, które również nie podlegają amortyzacji. Resort argumentuje, że zmiany w przedmiotowej materii spowodowane są tym, iż wartość tego typu składników majątku nie spada, a co do zasady wzrasta. W konsekwencji, nieruchomości o charakterze mieszkalnym wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej, nie będą już podlegały amortyzacji (tak w PIT jak i w CIT) [18].
Zmiana limitu płatności gotówkowych
Zmiany nastąpią również w limicie płatności gotówkowych. W art. 19 pkt 2 ustawy prawo przedsiębiorców znajduje się zapis mówiący o tym, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł. W art. 18 pkt 1 ustawy nowelizującej dokonano zmniejszenia tego limitu do 8 000 zł. Wobec tego, jeśli podatnik zapłaci kwotę powyżej 8 tys. zł gotówką, wtedy nie będzie można go zaliczyć takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodów [19].
Podsumowując, MF szacuje, że dzięki podniesieniu kwoty wolnej od podatku, osoby zarabiające najniższą krajową i 2/3 emerytów przestanie płacić podatki. Na reformie ma skorzystać ponad 18 mln podatników, w tym ponad 90% emerytów, 68% osób zatrudnionych na umowie o pracę i 40% osób prowadzących działalność gospodarczą. Reforma ma być neutralna dla zatrudnionych na umowę o pracę przy zarobkach 6-11 tys. zł miesięcznie. Co więcej, resort wskazuje, że dla 24 mln Polaków, czyli 90% podatników, ww. zmiany podatkowe będą korzystne lub neutralne. Dokonując przeglądu niniejszych zmian, trudno nie odnieść wrażenia, że skorzystają na nich głównie emeryci i osoby mniej zarabiające. Dla podatników opłacanych na średnim poziomie – zatrudnionych w ramach umowy o pracy – zmiany powinny być zasadniczo neutralne. Stracą głównie mali przedsiębiorcy, na których barkach spocznie sfinansowanie tego projektu [20],[21].
[1] Dokument pn. Ocena Skutków Regulacji – str. 7 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument515066.pdf
[2] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 10 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[3] Dokument pn. Ocena Skutków Regulacji – str. 7 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument515066.pdf
[4] https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8216801,polski-lad-ustawa-podatkowa-jakie-zmiany-kto-zyska-kto-straci.html
[5] Ustawa zmieniająca – str. 187 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514512.pdf
[6] https://www.pit.pl/aktualnosci/zmiana-zasad-naliczania-skladki-zdrowotnej-w-2022-roku-polski-lad-szczegoly-1005821
[7] Dziennik Gazeta Prawna „kadrowy czwartek”, z dnia 29 lipca 2021 nr 145 (5553) str. 2
[8] Ustawa zmieniająca – str. 185 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514512.pdf
[9] Dokument pn. Ocena Skutków Regulacji – str. 16 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument515066.pdf
[10] Ustawa zmieniająca – str. 191 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514512.pdf
[11] Dziennik Gazeta Prawna „kadrowy czwartek”, z dnia 29 lipca 2021 nr 145 (5553) str. 2
[12] Dokument pn. Ocena Skutków Regulacji – str. 7 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument515066.pdf
[13] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 6 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[14] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 5 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[15] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 7 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[16] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 110 i 111 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[17] Dziennik Gazeta Prawna „kadrowy czwartek”, z dnia 29 lipca 2021 nr 145 (5553) str. 3
[18] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 110 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[19] https://www.pit.pl/aktualnosci/dwukrotnie-nizszy-limit-platnosci-gotowkowych-1005833
[20] Objaśnienia do projektu ustawy zmieniającej - str. 4 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument514955.pdf
[21] Dokument pn. Ocena Skutków Regulacji – str. 7 https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12349409/12805432/12805433/dokument515066.pdf
